Ðề: Megastar có cạnh tranh không lành mạnh?
Bài viết cop từ blog Phong Việt
MegaStar Việt Nam & cuộc chơi nghiệt ngã!
Cuối cùng thì thông tin MegaStar VN bị 6 doanh nghiệp điện ảnh trong nước chính thức đâm đơn kiện vì vi phạm luật cạnh tranh công bằng cũng đã được báo chí đăng tải (đầu tiên là Thanh Niên, sau đó Pháp Luật TPHCM đi liên tiếp 2 kì). Và lá đơn đã được 6 đơn vị: Công ty cổ phần Sài Gòn Điện ảnh (Cinebox Hòa Bình), Công ty cổ phần Điện ảnh 212 (Cinebox Lý Chính Thắng), Công ty cổ phần truyền thông Điện ảnh Sài Gòn (cụm rạp Đống Đa, Thăng Long, Toàn Thắng, Vinh Quang), Công ty cổ phần phim Thiên Ngân (cụm rạp Galaxy), Công ty TNHH một thành viên điện ảnh Hà Nội (cụm rạp tháng 8), Trung tâm Phát hành phim và chiếu bóng Đồng Nai (rạp Thanh Bình và Sông Phố) gửi đến Cục quản lý cạnh tranh (Bộ công thương) vào đầu tháng 3/2010 vừa qua.
Câu chuyện có thể hiểu theo cách là MegaStar VN đang ép các đơn vị kia chiếu phim theo hình thức giá thuê phim tối thiểu trên mỗi người xem. Nói đơn giản, MegaStar VN ra qui định đơn vị nào chiếu phim của MegaStar VN nhập về thì phải chấp nhận chuyện: cứ mỗi khán giả vào rạp phải trả cho MegaStar VN 25K, còn nếu giá vé mà từ 50K trở lên thì ăn chia sẽ tính theo tỷ lệ 50-50. Nghĩa là giá vé càng cao thì MegaStar VN càng lời nhiều, còn vé càng thấp (dưới 50K) thì dù như thế nào MegaStar VN vẫn được 25K mặc cho cụm rạp chiếu phim của đơn vị đó đón nhiều hay ít khán giả. Cuộc chơi trong cơ chế thị trường hiện nay là cuộc chơi công bằng, ai cảm thấy mình bị ép không chính đáng, bị ảnh hưởng đến quyền lợi kinh doanh mà luật doanh nghiệp bảo hộ thì có quyền kiện thoải mái... còn chuyện đúng hay sai thì hạ hồi phân giải.
Năm 2005, doanh thu tiền vé của các rạp phim VN là 2 triệu đô la. Nhưng 3 năm sau đó, năm 2008 thì doanh thu tiền vé của cả thị trường lên đến 12 triệu đô la trong đó MegaStar VN chiếm đến 7 triệu đô la (MegaStar VN chính thức có mặt ở VN vào tháng 4/2006). Nhìn vào những số liệu đó có thể nói MegaStar đã tạo ra một bước đột phá đáng kinh ngạc trong thị trường chiếu phim VN. Hiện tại MegaStar VN sở hữu đến 8.000 ghế ngồi trong hệ thống rạp phim của mình, và cho đến thời điểm này có thể khẳng định hầu hết các phim bom tấn của thị trường VN đều do đơn vị này nhập về. So với các đơn vị nhập phim khác, MegaStar VN có một lợi thế rất lớn là một trong những cổ đông của họ là người Mỹ, với những mối quan hệ cực kì tốt với các studio lớn của Hollywood.
Quay lại với chuyện vì sao MegaStar VN dám áp đặt qui định lên các cụm rạp chiếu phim của các đơn vị khác mà không ngại chuyện họ đồng loạt tẩy chay. Trước hết bạn Vịk muốn chỉ ra cách mà MegaStar VN và Galaxy Cinema (hai đơn vị nhập khẩu phim lớn nhất hiện nay) thỏa thuận với các studio lớn trên thế giới. Nếu MegaStar VN thỏa thuận theo kiểu cùng thắng cùng thua- nếu phim thắng thì cả MegaStar VN và studio cùng thắng, nếu phim thất bại thì cùng gánh chiệu rủi ro dựa trên tỷ lệ 3-7 hoặc 4-6. Trong khi Galaxy Cinema thỏa thuận với các studio theo cách lời ăn lỗ chịu- mua đứt bán đoạn. Đó chính là lí do mỗi phim mà Galaxy nhập về là một cuộc đánh cược rất lớn, có những phim thắng lớn như Harry Potter hay 2012 thì không nói gì, nhưng có những phim thất bại thảm hại thì không cách gì bù đắp nổi, đó là chưa kể chuyện “hàng bán kèm” (những phim dở bán kèm các phim lớn theo một gói) lỡ nhập về thì phải chiếu dù biết trước doanh thu không đáng kể. Lẽ đương nhiên, MegaStar VN cũng gặp trường hợp “hàng bán kèm” theo kiểu nhân nhượng với nhau, nhưng trường hợp này không nhiều (ví dụ như số lượng hàng kèm này chỉ có thể đếm trên đầu ngón tay so với tổng số 50 phim mà MegaStar VN nhập khẩu trong năm 2009). Bên MegaStar VN luôn có một bộ phận đánh giá tiềm năng của các phim sẽ nhập về, và dựa trên list các phim mà các studio sẽ phát hành trong năm mà họ sẽ chọn ra danh sách những phim nào tốt nhất để nhập và bảo vệ quan điểm.
Vì lẽ đó, các phim của MegaStar VN luôn là những phim được xem là tốt nhất. Với lợi thế về mặt chất lượng phim, chất lượng cụm rạp, chất lượng phục vụ… khiến cho giá vé của MegaStar VN luôn cao hơn rất nhiều so với các cụm rạp nhỏ, cũng như cao hơn một chút so với các rạp gần gần level như của Galaxy. Nhưng khán giả vẫn đông. Bởi hơn ai hết khán giả biết được rằng khi bỏ ra số tiền 80K hoặc 100K để mua 1 tấm vé xem phim của MegaStar VN họ được phục vụ tối đa cả về không gian xem phim lẫn bộ phim. Họ thỏa mãn với điều đó. Vì vậy, có mắc một chút nhưng họ vẫn đi xem là thế. Khi không có phim hay trong tay thì các cụm rạp của các đơn vị kia buột phải thỏa thuận với MegaStar VN để có thể chiếu phim của họ tại rạp của mình. Và lúc đó MegaStar VN bắt đầu đưa ra luật chơi.
Theo thông tin, chuyện lấn cấn giữa các đơn vị này và MegaStar VN đã xảy ra từ hồi tháng 6/2009. Quay trở lại với câu hỏi, thật ra MegaStar VN có sợ chuyện bị tẩy chay không khi áp đặt hình thức giá thuê phim tối thiểu trên mỗi người xem, thì câu trả lời là Không! Vậy thì hỏi tiếp MegaStar VN có cần các rạp phim của các đơn vị khác chiếu phim của mình không, câu trả lời cũng vẫn là Không! Vì sao?
MegaStar VN đã đầu tư tổng cộng 25 triệu đô la cho việc xây dựng các cụm rạp phim ở VN, và thông tin gần đây thì họ bảo khoảng 5 năm nữa mới hoàn vốn. (Tuy nhiên, MegaStar VN vừa gặp thêm trở ngại là cụm rạp Paragon của họ ở quận 7-TPHCM mới chính thức đóng cửa vì lượng khán giả quá ít, vốn đầu tư 4 triệu đô la cho cụm rạp Paragon này hiện đang “đóng băng” ở đó mà chưa biết thu hồi bằng cách nào). Kế hoạch của MegaStar VN là kế hoạch dài lâu, vì lẽ đó, bạn Vịk mới dám khẳng định chuyện MegaStar VN chẳng đoái hoài đến việc những đơn vị khác có chiếu phim của mình. Cái mà MegaStar VN cần bây giờ là nếu các đơn vị khác không chiếu phim của MegaStar VN thì càng tốt, để mặc định một suy nghĩ trong đầu của khán giả, rằng muốn xem phim bom tấn, muốn xem phim hấp dẫn chiếu cùng thời điểm với thị trường Bắc Mỹ (như trường hợp gần nhất là Iron man 2 vào ngày 7/5 mở đầu mùa phim hè)… thì chỉ việc đến MegaStar VN.
Chỉ đến các cụm rạp của MegaStar VN thì mới có những bộ phim tuyệt hảo như vậy, còn ở những rạp của các đơn vị khác thì Không!
Do đó MegaStar VN mới mạnh dạn đưa ra luật chơi với các đơn vị khác như đã nói ở trên. Hoặc là giá cao- để hạn chế bớt các cụm rạp chiếu phim của mình nếu không đủ khả năng bán vé với giá tốt, hoặc là thu được lợi nhuận tương đối với các đối tác chấp nhận cuộc chơi.
Nhìn vào danh sách các đơn vị khởi kiện MegaStar VN lần này, có thể thấy chỉ có Galaxy là có tiếng nói mạnh nhất. Cả Công ty cổ phần Sài Gòn Điện ảnh (Cinebox Hòa Bình), Công ty cổ phần Điện ảnh 212 (Cinebox Lý Chính Thắng) mỗi nơi chỉ có đúng một cụm rạp chẳng bõ bèn gì. Riêng Công ty cổ phần truyền thông Điện ảnh Sài Gòn (cụm rạp Đống Đa, Thăng Long, Toàn Thắng, Vinh Quang) với khá nhiều cụm rạp đấy nhưng rạp nào cũng ở mức chất lượng “cơ sở vật chất” thuộc loại bình dân, còn Công ty TNHH một thành viên điện ảnh Hà Nội (cụm rạp tháng 8) thì thôi miễn bàn. Việc Trung tâm Phát hành phim và chiếu bóng Đồng Nai (rạp Thanh Bình và Sông Phố) theo vụ kiện này có thể hiểu ở khía cạnh là do MegaStar có hiện diện ở Biên Hòa, nên cũng cố đấm ăn xôi để có được gì thi hay chút nấy.
Nếu bạn nào quan tâm kỹ một chút sẽ hỏi vậy chứ BHD và Lotte Cinema sao không tham gia vụ kiện. Bạn Vịk có thể lý giải được. Trước nhất Lotte nhập phim thì hầu hết là các film Hàn (tổng cộng có 3 hệ thống cụm rạp Lotte hiện nay là ở quận 7, Diamond – quận 1 và ở Đà Nẵng), họ có phân khúc riêng và có thị trường riêng. Tính “đồng hương” của các vị trong hội đồng quản trị của Lotte Cinema rất mạnh mẽ do đó họ chẳng việc gì phải tham gia vào vụ kiện. Phim nào của MegaStar VN mà Lotte thấy “ăn” thì họ chiếu, phim nào không thì cứ chiếu phim “nhà mình”. Điểm tương đồng ở đây giữa MegaStar VN và Lotte Cinema nữa là họ đều là những “người lạ đến đây”, không đồng cam cộng khổ với nhau thì mắc chi kiện nhau. Trường hợp của BHD lại là trường hợp khác, rõ ràng trong liên minh vụ kiện này đơn vị mà Galaxy muốn “chung tay” nhất chính là BHD. Hiện tại BHD sở hữu mỗi cụm rạp Thăng Long, và sắp tới đây họ sẽ khai trương cụm rạp đầu tiên mang tính nền tảng của mình là tại MaxiMark 3/2 (quận 10- TPHCM). Các phim mà BHD nhập về lâu nay đến từ nguồn các studio của Hồng Kông và Trung Quốc, nhỏ lẻ và hạn hẹp. Tham vọng của BHD rất lớn, và họ chỉ mới chính thức tham gia vào thị trường xây dựng cụm rạp phim, đó là lí do BHD không muốn liên lụy nhiều. Hơn nữa việc có cụm rạp mới thì cần phải có phim hay để chiếu, không có mối quan hệ với các studio lớn ở Mỹ, còn cách nào khác để BHD chiếu phim hay nếu không cầu viện đến MegaStar VN. Đi kiện một người mà mình đang muốn nhỏ vả là chuyện không nói ra thì ai cũng biết là chẳng tội tình gì. Nhưng hơn hết, như đã nói, với những tham vọng lớn, BHD còn cần đến MegaStar VN rất nhiều trong việc tận dụng các mối quan hệ của MegaStar VN với các studio để thiết lập các kế hoạch đường dài trong tương lai. Mối quan hệ của BHD hiện tại với các đối tác trong ngành giải trí ở Mỹ là cực kì yếu. Và một điểm quan trọng nữa mà BHD không thể không nghĩ đến, họ còn sản xuất phim Việt chiếu Tết…suy đi tính lại thiệt hơn, ngồi rung đùi một chổ là cách tốt nhất mà BHD nên làm.
Ngoài ra, thêm một chuyện mà các đơn vị như BHD, Lotte, hay Galaxy (dù buột phải kiện) phải tỏ ra thiện chí với MegaStar VN là họ chính là đơn vị nhập khẩu phim 3D duy nhất tại VN hiện nay. Các đơn vị trên hiện đều đã có rạp 3D hoặc sắp có rạp 3D, nên dù muốn hay không phải ngồi lại với MegaStar VN mà “xin” phim của họ. Năm 2010 MegaStar VN sẽ nhập khẩu đến 12 phim 3D với nhiều thể loại khác nhau. Và cơ hội phá vỡ thế độc quyền duy nhất lúc này thuộc về Galaxy với việc họ dự định sẽ nhập khẩu bản 3D Harry Potter, nhưng thông tin này vẫn chưa chắc chắn…
Vụ kiện này rồi sẽ đến đâu? Thú thật là theo nhận xét của bạn Vịk là không đi đến đâu hết, chỉ là cho vui, vậy thôi. Với những lí lẽ viện dẫn ra ở trên, và theo như những số liệu mà bên kiện đưa ra về việc chiếm lĩnh thị trường và cạnh tranh không công bằng của MegaStar VN thì cũng chẳng có nguồn dẫn chứng nào đủ xác đáng để khẳng định các số liệu đó là đúng. Và muốn nói thêm điều này nữa, trong số các thành viên hội đồng quản trị của MegaStar VN có hai vị thuộc hàng “tai to mặt lớn” không thể xem thường được: một là chị Lệ ( Chủ tịch hội đồng quản trị của công ty Phương Nam) và hai là anh Thành (chủ tịch hội đồng quản trị của MaxiMark (có liên quan đến địa điểm rạp phim mới của các bạn BHD nhé!)- với những địa điểm thuê làm siêu thị đều nằm trên đất của Bộ quốc phòng).
MegaStar VN đang tạo ra cuộc chơi, với những lý lẽ hợp lý của họ, trong phạm vi của pháp luật cho phép. Và đơn giản, ai chấp nhận thì chơi, ai không thì thôi!