Khảo sát của Kaspersky cho thấy thế hệ “Boomers” (sinh ra trong giai đoạn từ năm 1946 đến 1964) trong khu vực nhiều khả năng sẽ “phản ứng” với những thành viên trong gia đình và bạn bè nếu họ chia sẻ tin giả.
Lượng tiếp cận tin tức từ những phương tiện truyền thông chính thống và truyền thông xã hội đã tăng mạnh trên toàn cầu, trong đó có các quốc gia ở khu vực Đông Nam Á khi mọi người phải ở nhà vào năm vừa qua. Đáng chú ý là người dùng trực tuyến trong khu vực chủ yếu đọc tin tức thông qua mạng xã hội.
Nghiên cứu được thực hiện gần đây bởi Kaspersky cho thấy phần lớn (76%) người dùng khu vực Đông Nam Á cập nhật tin tức từ các nền tảng như Facebook, Twitter, Instagram,… Gen Z là thế hệ chiếm tỷ lệ cao hơn (83%), tiếp theo là Millennials (81%), Baby Boomers (70%), và Gen X (62%). Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là họ tin tưởng tuyệt đối vào thông tin được chia sẻ trên các nền tảng này.
Vì tin giả vẫn là mối quan tâm trên môi trường trực tuyến, cuộc khảo sát tương tự được thực hiện vào tháng 11 năm 2020 cho thấy gần 2 trên 10 (18%) người được hỏi thừa nhận đã chia sẻ tin tức trước khi kiểm chứng. Con số này cao nhất ở Gen Z (28%), tiếp theo là Gen X (21%), và Boomers (19%). Millennials ghi nhận mức thấp nhất với 16%.
Biểu đồ 1: Tỷ lệ người dùng mạng xã hội khu vực Đông Nam Á cho biết họ chia sẻ tin tức / bài báo trên mạng xã hội trước khi kiểm chứng
Theo Beverly Leow, nhà tâm lý học tại Mind What Matters, tỷ lệ thấp ở người dùng kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ trực tuyến có thể đến từ “thuyết tự trình bày” (“self-presentation theory”) - khi cá nhân mong muốn được tự trình bày thông tin theo cách riêng. Do vậy, khi người dùng chia sẻ thông tin trước khi kiểm chứng, rất có thể họ bị thúc đẩy bởi mong muốn thể hiện mình là cư dân mạng có khả năng cập nhật tin tức sớm và đầy đủ.
Leow giải thích: “Phương tiện truyền thông xã hội mang đến cho chúng ta nhiều phương thức tường thuật tin tức khác nhau. Đôi khi một sự việc hoặc sự kiện có thể có nhiều câu chuyện hoặc phiên bản mâu thuẫn, dẫn đến việc xác minh sự thật hoặc tính hợp lệ của thông tin có thể mất nhiều thời gian hơn và đòi hỏi nhiều nỗ lực hơn so với việc nhấn nút “chia sẻ” hoặc “đăng lại”.”
Được thực hiện trên 1.240 người, trong đó có 831 người dùng ở khu vực Đông Nam Á, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng chỉ 5 trên 10 người ở tất cả các thế hệ cho biết họ đã đọc toàn bộ bài báo trước khi chia sẻ trên tài khoản của mình.
Ông Yeo Siang Tiong, Tổng giám đốc Kaspersky khu vực Đông Nam Á cho biết: “Số lượng người dùng trực tuyến khu vực Đông Nam Á đạt khoảng 400 triệu người vào năm 2020, với 40 triệu người là người dùng mới. Đông Nam Á cũng được biết đến là một trong những khu vực có người dùng sử dụng mạng xã hội tích cực nhất. Khảo sát của chúng tôi cho thấy 36% người dùng khu vực Đông Nam Á dành thêm 1-2 giờ trên các nền tảng trực tuyến sau thời gian giãn cách xã hội, 28% dành thêm 2-4 giờ, và khoảng 17% dành thêm 4-6 giờ trên môi trường trực tuyến.”
“Từ góc độ an ninh mạng, tin giả là một dạng tấn công phi kỹ thuật ở quy mô lớn được tội phạm mạng sử dụng để tấn công người dùng và tổ chức một cách dễ dàng và hiệu quả. Năm 2020 đã chứng kiến tấn công lừa đảo qua email, scams, tên miền giả mạo lợi dụng tình hình dịch COVID-19, và thậm chí bây giờ là vắc xin. Đây là lý do cả cá nhân và doanh nghiệp, với hình thức làm việc tại nhà như hiện nay, không nên xem nhẹ những thông tin sai lệch trên mạng xã hội. Khi tình hình đại dịch có thể còn kéo dài, luôn đề cao cảnh giác đối với tin giả và liên kết giả mạo là điều cần thiết hơn cả.”, ông Yeo chia sẻ.
Tuy nhiên, nhận thức về tin giả trực tuyến có tín hiệu tăng lên, với 6 trên 10 người dùng trong khu vực ở các thế hệ cho biết họ kiểm tra các nguồn thông tin trên mạng xã hội trước khi nhấp vào “Chia sẻ”.
Boomers là thế hệ có tỷ lệ dẫn đầu trong việc sẽ phản ứng với bạn bè hoặc thành viên gia đình nếu họ chia sẻ tin giả, với tỷ lệ 41%. Tiếp sau là Millennials (27%), và Gen X (23%). Gen Z dường như “hiền hòa” hơn, với mức 19%.
Biểu đồ 2: Tỷ lệ người dùng mạng xã hội khu vực Đông Nam Á sẽ phản ứng với bạn bè / thành viên gia đình nếu họ chia sẻ tin tức / bài báo giả mạo
“Chặn” là một cách khác để người dùng trong khu vực bảo vệ mình khỏi thông tin sai lệch. Hơn một phần tư người được hỏi thừa nhận đã chặn những người chia sẻ các bài viết mà họ cho là có thông tin không rõ ràng. Tỷ lệ này đối với Gen Z là cao nhất với 46%, tiếp theo là Boomers, Millennials, và Gen X với lần lượt là 33%, 32%, và 30%.
Để giúp người dùng tự bảo vệ trước những cuộc tấn công phi kỹ thuật trên mạng xã hội, các chuyên gia từ Kaspersky đề xuất:
• Kiểm tra nguồn. Hãy dành một chút thời gian để kiểm tra thông tin đến từ đâu. Kiểm tra các liên kết, cũng như chính tả. Nếu nghi ngờ, hãy tìm đến những trang tin tức chính thức hoặc trang web của công ty.
• Phá vỡ vòng lặp. Tấn công phi kỹ thuật thường dựa vào cảm giác cấp bách. Những kẻ tấn công hy vọng mục tiêu của họ sẽ không suy nghĩ quá nhiều về những gì đang diễn ra. Vì vậy, bạn chỉ cần dành một chút thời gian để suy nghĩ cách ngăn chặn những cuộc tấn công này, hoặc kiểm chứng thông tin nhận được. Ngoài ra, nên đọc thật kỹ thông tin trước khi chia sẻ lên mạng xã hội.
• Đừng hành động quá nhanh. Đặc biệt cảnh giác khi bạn có cảm giác cấp bách trong quá trình trò chuyện. Đây là cách thường thấy để tin tặc ngăn chặn nạn nhân suy nghĩ về vấn đề. Nếu bạn đang cảm thấy áp lực, hãy làm chậm nhịp độ lại. Thông thường, tin tặc tấn công phi kỹ thuật sẽ không tiếp tục nếu nhận ra chúng bị mất lợi thế từ yếu tố bất ngờ.
• Cẩn trọng với dấu chân kỹ thuật số của bạn. Chia sẻ quá mức thông tin cá nhân trên môi trường trực tuyến, chẳng hạn như mạng xã hội, có thể tạo điều kiện cho tin tặc. Bạn nên chuyển cài đặt sang chế độ “chỉ bạn bè” và cần cẩn trọng với những gì bạn chia sẻ. Không nhất thiết phải lo lắng quá mức, chỉ cần thật cẩn thận.
• Bảo mật các thiết bị. Đối với cá nhân, giải pháp kết hợp giữa các sản phẩm bảo mật và quy trình thực tiễn có thể giảm thiểu các mối đe dọa và giữ cho dữ liệu an toàn khi trực tuyến. Đối với doanh nghiệp, với hình thức làm việc tại nhà, doanh nghiệp nên thường xuyên đào tạo, nâng cao nhận thức của nhân viên về an ninh mạng, cũng như bảo vệ mạng doanh nghiệp bằng tính năng bảo vệ điểm cuối cao cấp với ngân sách thân thiện như Kaspersky Endpoint Detection and Response Optimum.
Về cuộc khảo sát
Báo cáo “Tạo dựng vị trí của chúng ta trong nền kinh tế danh tiếng kỹ thuật số” của Kaspersky nghiên cứu thái độ của các cá nhân ở APAC đối với việc xây dựng danh tính trực tuyến an toàn và uy tín trên mạng xã hội. Báo cáo cũng xem xét cách nhìn nhận mức độ ảnh hưởng của danh tiếng kỹ thuật số đối với doanh nghiệp.
Nghiên cứu được thực hiện bởi cơ quan nghiên cứu YouGov tại Úc, Ấn Độ, Malaysia, Philippines, Singapore và Việt Nam vào tháng 11 năm 2020. Có tổng cộng 1.240 người ở các quốc gia nêu trên đã tham gia khảo sát.
Những người được hỏi có độ tuổi từ 18-65, tất cả đều là những nhân viên văn phòng có hoạt động tích cực trên mạng xã hội (dành ít nhất 1 giờ mỗi ngày trên mạng xã hội).
Qua báo cáo này, khi khái quát hành vi của người dùng ở một thị trường, có thể dùng để tham chiếu đến kết quả trả lời được lấy mẫu ở trên.
Lượng tiếp cận tin tức từ những phương tiện truyền thông chính thống và truyền thông xã hội đã tăng mạnh trên toàn cầu, trong đó có các quốc gia ở khu vực Đông Nam Á khi mọi người phải ở nhà vào năm vừa qua. Đáng chú ý là người dùng trực tuyến trong khu vực chủ yếu đọc tin tức thông qua mạng xã hội.
Nghiên cứu được thực hiện gần đây bởi Kaspersky cho thấy phần lớn (76%) người dùng khu vực Đông Nam Á cập nhật tin tức từ các nền tảng như Facebook, Twitter, Instagram,… Gen Z là thế hệ chiếm tỷ lệ cao hơn (83%), tiếp theo là Millennials (81%), Baby Boomers (70%), và Gen X (62%). Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là họ tin tưởng tuyệt đối vào thông tin được chia sẻ trên các nền tảng này.
Vì tin giả vẫn là mối quan tâm trên môi trường trực tuyến, cuộc khảo sát tương tự được thực hiện vào tháng 11 năm 2020 cho thấy gần 2 trên 10 (18%) người được hỏi thừa nhận đã chia sẻ tin tức trước khi kiểm chứng. Con số này cao nhất ở Gen Z (28%), tiếp theo là Gen X (21%), và Boomers (19%). Millennials ghi nhận mức thấp nhất với 16%.
Biểu đồ 1: Tỷ lệ người dùng mạng xã hội khu vực Đông Nam Á cho biết họ chia sẻ tin tức / bài báo trên mạng xã hội trước khi kiểm chứng
Theo Beverly Leow, nhà tâm lý học tại Mind What Matters, tỷ lệ thấp ở người dùng kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ trực tuyến có thể đến từ “thuyết tự trình bày” (“self-presentation theory”) - khi cá nhân mong muốn được tự trình bày thông tin theo cách riêng. Do vậy, khi người dùng chia sẻ thông tin trước khi kiểm chứng, rất có thể họ bị thúc đẩy bởi mong muốn thể hiện mình là cư dân mạng có khả năng cập nhật tin tức sớm và đầy đủ.
Leow giải thích: “Phương tiện truyền thông xã hội mang đến cho chúng ta nhiều phương thức tường thuật tin tức khác nhau. Đôi khi một sự việc hoặc sự kiện có thể có nhiều câu chuyện hoặc phiên bản mâu thuẫn, dẫn đến việc xác minh sự thật hoặc tính hợp lệ của thông tin có thể mất nhiều thời gian hơn và đòi hỏi nhiều nỗ lực hơn so với việc nhấn nút “chia sẻ” hoặc “đăng lại”.”
Được thực hiện trên 1.240 người, trong đó có 831 người dùng ở khu vực Đông Nam Á, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng chỉ 5 trên 10 người ở tất cả các thế hệ cho biết họ đã đọc toàn bộ bài báo trước khi chia sẻ trên tài khoản của mình.
Ông Yeo Siang Tiong, Tổng giám đốc Kaspersky khu vực Đông Nam Á cho biết: “Số lượng người dùng trực tuyến khu vực Đông Nam Á đạt khoảng 400 triệu người vào năm 2020, với 40 triệu người là người dùng mới. Đông Nam Á cũng được biết đến là một trong những khu vực có người dùng sử dụng mạng xã hội tích cực nhất. Khảo sát của chúng tôi cho thấy 36% người dùng khu vực Đông Nam Á dành thêm 1-2 giờ trên các nền tảng trực tuyến sau thời gian giãn cách xã hội, 28% dành thêm 2-4 giờ, và khoảng 17% dành thêm 4-6 giờ trên môi trường trực tuyến.”
“Từ góc độ an ninh mạng, tin giả là một dạng tấn công phi kỹ thuật ở quy mô lớn được tội phạm mạng sử dụng để tấn công người dùng và tổ chức một cách dễ dàng và hiệu quả. Năm 2020 đã chứng kiến tấn công lừa đảo qua email, scams, tên miền giả mạo lợi dụng tình hình dịch COVID-19, và thậm chí bây giờ là vắc xin. Đây là lý do cả cá nhân và doanh nghiệp, với hình thức làm việc tại nhà như hiện nay, không nên xem nhẹ những thông tin sai lệch trên mạng xã hội. Khi tình hình đại dịch có thể còn kéo dài, luôn đề cao cảnh giác đối với tin giả và liên kết giả mạo là điều cần thiết hơn cả.”, ông Yeo chia sẻ.
Tuy nhiên, nhận thức về tin giả trực tuyến có tín hiệu tăng lên, với 6 trên 10 người dùng trong khu vực ở các thế hệ cho biết họ kiểm tra các nguồn thông tin trên mạng xã hội trước khi nhấp vào “Chia sẻ”.
Boomers là thế hệ có tỷ lệ dẫn đầu trong việc sẽ phản ứng với bạn bè hoặc thành viên gia đình nếu họ chia sẻ tin giả, với tỷ lệ 41%. Tiếp sau là Millennials (27%), và Gen X (23%). Gen Z dường như “hiền hòa” hơn, với mức 19%.
Biểu đồ 2: Tỷ lệ người dùng mạng xã hội khu vực Đông Nam Á sẽ phản ứng với bạn bè / thành viên gia đình nếu họ chia sẻ tin tức / bài báo giả mạo
“Chặn” là một cách khác để người dùng trong khu vực bảo vệ mình khỏi thông tin sai lệch. Hơn một phần tư người được hỏi thừa nhận đã chặn những người chia sẻ các bài viết mà họ cho là có thông tin không rõ ràng. Tỷ lệ này đối với Gen Z là cao nhất với 46%, tiếp theo là Boomers, Millennials, và Gen X với lần lượt là 33%, 32%, và 30%.
Để giúp người dùng tự bảo vệ trước những cuộc tấn công phi kỹ thuật trên mạng xã hội, các chuyên gia từ Kaspersky đề xuất:
• Kiểm tra nguồn. Hãy dành một chút thời gian để kiểm tra thông tin đến từ đâu. Kiểm tra các liên kết, cũng như chính tả. Nếu nghi ngờ, hãy tìm đến những trang tin tức chính thức hoặc trang web của công ty.
• Phá vỡ vòng lặp. Tấn công phi kỹ thuật thường dựa vào cảm giác cấp bách. Những kẻ tấn công hy vọng mục tiêu của họ sẽ không suy nghĩ quá nhiều về những gì đang diễn ra. Vì vậy, bạn chỉ cần dành một chút thời gian để suy nghĩ cách ngăn chặn những cuộc tấn công này, hoặc kiểm chứng thông tin nhận được. Ngoài ra, nên đọc thật kỹ thông tin trước khi chia sẻ lên mạng xã hội.
• Đừng hành động quá nhanh. Đặc biệt cảnh giác khi bạn có cảm giác cấp bách trong quá trình trò chuyện. Đây là cách thường thấy để tin tặc ngăn chặn nạn nhân suy nghĩ về vấn đề. Nếu bạn đang cảm thấy áp lực, hãy làm chậm nhịp độ lại. Thông thường, tin tặc tấn công phi kỹ thuật sẽ không tiếp tục nếu nhận ra chúng bị mất lợi thế từ yếu tố bất ngờ.
• Cẩn trọng với dấu chân kỹ thuật số của bạn. Chia sẻ quá mức thông tin cá nhân trên môi trường trực tuyến, chẳng hạn như mạng xã hội, có thể tạo điều kiện cho tin tặc. Bạn nên chuyển cài đặt sang chế độ “chỉ bạn bè” và cần cẩn trọng với những gì bạn chia sẻ. Không nhất thiết phải lo lắng quá mức, chỉ cần thật cẩn thận.
• Bảo mật các thiết bị. Đối với cá nhân, giải pháp kết hợp giữa các sản phẩm bảo mật và quy trình thực tiễn có thể giảm thiểu các mối đe dọa và giữ cho dữ liệu an toàn khi trực tuyến. Đối với doanh nghiệp, với hình thức làm việc tại nhà, doanh nghiệp nên thường xuyên đào tạo, nâng cao nhận thức của nhân viên về an ninh mạng, cũng như bảo vệ mạng doanh nghiệp bằng tính năng bảo vệ điểm cuối cao cấp với ngân sách thân thiện như Kaspersky Endpoint Detection and Response Optimum.
Về cuộc khảo sát
Báo cáo “Tạo dựng vị trí của chúng ta trong nền kinh tế danh tiếng kỹ thuật số” của Kaspersky nghiên cứu thái độ của các cá nhân ở APAC đối với việc xây dựng danh tính trực tuyến an toàn và uy tín trên mạng xã hội. Báo cáo cũng xem xét cách nhìn nhận mức độ ảnh hưởng của danh tiếng kỹ thuật số đối với doanh nghiệp.
Nghiên cứu được thực hiện bởi cơ quan nghiên cứu YouGov tại Úc, Ấn Độ, Malaysia, Philippines, Singapore và Việt Nam vào tháng 11 năm 2020. Có tổng cộng 1.240 người ở các quốc gia nêu trên đã tham gia khảo sát.
Những người được hỏi có độ tuổi từ 18-65, tất cả đều là những nhân viên văn phòng có hoạt động tích cực trên mạng xã hội (dành ít nhất 1 giờ mỗi ngày trên mạng xã hội).
Qua báo cáo này, khi khái quát hành vi của người dùng ở một thị trường, có thể dùng để tham chiếu đến kết quả trả lời được lấy mẫu ở trên.
