Đằng sau mức giá rẻ bất ngờ của xe điện Trung Quốc lại là một cái giá khác đánh đổi lại không phải ai cũng chú ý.
Làn sóng xe điện Trung Quốc đang ồ ạt tràn vào thị trường phương Tây với mức giá hấp dẫn, thậm chí có thể dưới 13.000 USD. Các nhà sản xuất như Zeekr, SAIC, Geely, Great Wall, Fengon và Foton - những cái tên còn khá xa lạ với người tiêu dùng phương Tây - sẽ sớm trở nên quen thuộc trên đường phố châu Âu và Bắc Mỹ. Có thể nói không quá rằng, người mua chỉ cần "búng tay" là có ngay một chiếc xe điện giá rẻ để di chuyển.
Đặc biệt, BYD - hãng xe điện Trung Quốc hiện đang dẫn đầu thế giới về doanh số, vượt qua cả Tesla - đã gây ấn tượng mạnh khi trở thành công ty đầu tiên giới thiệu pin thương mại cho xe điện có khả năng sạc trong thời gian tương đương với việc đổ đầy bình xăng. Công nghệ "Super E-Platform" mới của họ cung cấp tốc độ sạc 1.000 kW, nhanh gấp bốn lần so với tốc độ sạc 250 kW của Tesla Superchargers.
Chiếc xe điện mới nhất của BYD, chiếc Seal
Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm về giá cả và công nghệ, một vấn đề lớn đang hiện hữu: liệu những chiếc xe điện Trung Quốc có phải là những "con ngựa thành Troy hiện đại" được trang bị đầy đủ những thiết bị điện tử để do thám các khía cạnh trong đời sống của người mua?
Cựu Tổng thống Mỹ Biden đã cụ thể nêu rõ xe hơi và xe tải Trung Quốc là mối đe dọa an ninh quốc gia vào năm ngoái, và Ngoại trưởng Antony Blinken gần đây đã đề cập với chính phủ Trung Quốc về cáo buộc bán phá giá xe điện tại phương Tây. Mối lo ngại "an ninh" đang được dự đoán là bởi một chiếc xe điện luôn kết nối internet và hoạt động như một chiếc điện thoại di động khổng lồ, liên tục thu thập dữ liệu.
Một độc giả sinh ra tại Hồng Kông Trung Quốc của tờ New York Times đã diễn đạt rõ ràng mối lo ngại này: "Có ai trong số các bạn còn nhớ tại sao chúng ta cấm thiết bị viễn thông Huawei và ZTE do Trung Quốc thiết kế không được trở thành một phần của cơ sở hạ tầng điện thoại và mạng của chúng ta? Bây giờ hãy tưởng tượng hàng nghìn máy tính được lập trình bởi Trung Quốc, kết nối internet điều khiển xe hơi do Trung Quốc sản xuất, lang thang khắp đất nước để do thám, phát tán virus máy tính, gửi lịch sử di chuyển của bạn, thậm chí có thể là mọi thứ bạn nói, theo kiểu Alexa, về Trung Quốc."
Tuy nhiên, cần đặt câu hỏi liệu đây có phải là mối đe dọa thực sự, hay chỉ là một hoảng loạn đạo đức được Nhà Trắng thổi phồng như một cách để Joe Biden thể hiện sự quan tâm đến các nhà sản xuất ô tô Mỹ và công nhân của họ vốn có xu hướng ủng hộ Trump?
Theo Dr. Ilaria Mazzocco, nghiên cứu viên cao cấp về kinh tế và kinh doanh Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington DC, "Rõ ràng là BYD có chiến lược thống trị toàn cầu. Chiến lược này có lẽ xuất phát từ trụ sở BYD. Nó chắc chắn dường như cũng phù hợp với những gì Bắc Kinh mong muốn."
Tuy nhiên, Mazzocco cũng lưu ý: "Về khả năng cài cửa hậu và mức độ nhiệt tình của các công ty Trung Quốc đối với việc này, tôi nghi ngờ rằng họ có lẽ không quá nhiệt tình, vì điều đó có thể khiến họ mất đi một lượng lớn thị phần nếu bị phát hiện." Nhưng khi được hỏi liệu các công ty này có thực hiện yêu cầu từ chính phủ Trung Quốc không, bà thẳng thắn: "Câu trả lời mà tất cả chúng ta đều biết là có lẽ là có."
Xe điện Ora Funky Cat của hãng Great Wall Motor
Như vậy, câu hỏi đặt ra cho người tiêu dùng phương Tây là: liệu lợi ích từ một chiếc xe điện giá rẻ, tiết kiệm chi phí và thân thiện với môi trường có đáng để đánh đổi lấy những rủi ro tiềm ẩn về quyền riêng tư và an ninh quốc gia? Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng, quyết định mua một chiếc xe điện Trung Quốc có thể không còn đơn thuần là vấn đề kinh tế hay môi trường, mà còn liên quan đến những cân nhắc phức tạp hơn về chủ quyền dữ liệu và an ninh.
Dù các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc tiếp tục khẳng định cam kết của họ đối với các tiêu chuẩn quốc tế về bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư, nhưng những lo ngại về mối liên hệ giữa các công ty tư nhân và nhà nước Trung Quốc sẽ vẫn là rào cản đáng kể đối với sự chấp nhận rộng rãi của người tiêu dùng phương Tây. Đồng thời, các nhà hoạch định chính sách phương Tây đang phải cân bằng giữa việc thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh và bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia - một bài toán không hề đơn giản trong thời đại kỹ thuật số toàn cầu hóa ngày nay.
