Ðề: Bàn luận về K+
Sự kiện kênh K+ tuyên bố độc quyền phát sóng đầy đủ Giải bóng đá Anh; Ý; Tây Ban Nha đã gây làn sóng phản ứng tiêu cực từ phía những người hâm mộ suốt tuần qua. VNR500 tổng hợp hàng trăm ý kiến của độc giả tổng kết sự “độc quyền trên thương quyền quốc gia” này.
Bạn đọc và VNR500 mong chờ những phản hồi và giải pháp từ phía VTV và các cơ quan Nhà nước có liên quan.
Câu chuyện về việc Công ty VSTV - một liên doanh giữa Đài Truyền hình Việt Nam (51% vốn điều lệ) và kênh Canal Oversea của Pháp độc quyền kênh K+ - tuyên bố rằng muốn xem bóng đá giải các câu lạc bộ châu Âu (Anh; Ý; Tây Ban Nha… ) phải thuê và chỉ có trên kênh K+ đã gây phẫn nộ trong dư luận, kể cả những khán giả không hẳn vì lợi ích và quyền xem môn thể thao “Vua” ảnh hưởng.
Cơ quan Nhà nước bội tín?
Sự bức xúc chuyển sang thái độ phẫn nộ ngày càng tăng lên khi người dân được biết đã có một “kịch bản” cho sự độc quyền của K+: tất cả các kênh truyền hình thể thao của VTV đều lần lượt, nghiễm nhiên và “vui vẻ” nhường sân cho K+.
Một cơ quan truyền hình của Nhà nước khác là VTC (Bộ Thông Tin và Truyền Thông) cũng phản ứng nhẹ nhàng khi bị “tước quyền” từ góc độ của một nhà kinh doanh, người phục vụ cho nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân. Khác hẳn cuộc khẩu chiến và bút chiến cách đây 3 năm khi VTV bị VTC lấy mất quyền phát sóng Giải ngoại hạng Anh.
Do vậy, từ thái độ trách cứ, phê phán hành vi cửa quyền, độc đoán của K+, hầu hết bạn đọc của VNR500 (Báo điện tử VietNamNet đã chuyển sang đặt câu hỏi: phải chăng VTV đã bội tín với khách hàng để soạn sẵn một doanh nghiệp “sân sau” cho một nhóm lợi ích, trong đó có những nhân sự sẽ rời vị thế lãnh đạo ở VTV ? Và, với sự bàng quang của VTC và thái độ “im lặng” của cơ quan quản lý Nhà nước như Bộ Thông tin Truyền thông; Cục quản lý cạnh tranh Bộ Công Thương... dường như đã có một kế hoạch định sẵn, được vạch ra từ khi mời ngoại binh là Canal Oversea vào để VTV “núp” sau bóng liên doanh kiếm lời ?
Các đài: VTV; VTC đều là cơ quan sự nghiệp của Nhà nước lấy mục tiêu phục vụ nhu cầu thông tin; giải trí của người dân làm mục tiêu, và đó cũng là lý do Nhà nước sử dụng tiền đóng thuế của dân để nuôi bộ máy, đầu tư trang thiết bị và tài sản lớn nhất mà họ được hưởng là Thương quyền quốc gia. Nhờ Thương quyền là đài quốc gia, không ít lần VTV đã gạt bỏ được những hãng truyền hình nước ngoài muốn xâm chiếm thị phần trong nước và ngăn cản các đài địa phương trong việc mở rộng diện và nội dung chương trình.
Nhiều lần, trên sóng các chương trình VTV3, Bóng đá TV; VCTV…, VTV đều cam kết với khách hàng là họ sẽ phục vụ các trận bóng đá đỉnh cao, các giải đấu quốc tế quan trọng đang thu hút sự hâm mộ của khán giả… Và khán giả tin họ, trước hết vì họ là người Nhà nước và đang sống bằng nguồn đóng góp của chính mình, đi mua và thuê bao các loại thiết bị kỹ thuật cần có, theo yêu cầu của chính VTV, để hy vọng sẽ được thỏa mãn nhu cầu nâng cao dân trí và giải trí.
Cùng đó, VTC - cũng là Doanh nghiệp Nhà nước - đưa ra những chào mời các thượng đế môn thể thao “vua” những gói sản phẩm cao cấp hơn nhờ vào chất lượng hình ảnh và đội ngũ bình luận viên, được tự đánh giá, là sinh động hơn. Một vài thương đế, cũng lại tin vào Nhà nước, chạy theo họ mua thiết bị; bỏ tiền thuê bao...
Có thể, khán giả đang chiêm nghiệm xem sự cạnh tranh, một môi trường kinh doanh rất được mong chờ, giữa hai đơn vị Nhà nước có đem lại hiệu quả cao hơn về chất lượng và thái độ phục vụ tốt hơn hay không.
Và bây giờ, những thương đế môn thể thao “vua” của cả hai tổ chức kinh doanh, dịch vụ Nhà nước này đã thất vọng, vỡ niềm tin và mất tiền. Không những thế, trong tương lai, muốn xem thời sự chính trị để nâng cao dân trí họ phải thuê một kênh; mua lắp đặt một loại thiết bị, còn khi muốn thưởng thức bóng đá đỉnh cao lại bỏ tiền thuê và mua thiết bị của kênh khác.
Không hiểu khi những người lao động thu nhập trung bình phải chọn lựa hoặc xem đá bóng hoặc xem thời sự chính trị thì họ sẽ chọn thuê kênh nào: K+ hay VTV? Trong mỗi gia đình Việt Nam, người đàn ông, ông Bố luôn là người điều khiển, mà các bà thì chỉ quan tâm đến thời trang và giá cả ngoài chợ thôi - những nhu cầu đó không có chương trình hấp dẫn trên VTV. Có lẽ đợi K+ phát thì họ xem một thể…
Những thượng đế mắc bẫy vì cả tin?
Khách hàng của VTV, VTC trước đây khi mua thiết bị, ký hợp đồng thuê kênh đều được lời bảo đảm công khai trên truyền thông và các đại lý rằng họ sẽ được hưởng bao nhiêu chương trình, nội dung gì... Họ tin và mua, thuê mà không cần văn bản khế ước, hợp đồng kinh tế được đăng ký bảo hộ quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia giao kết hợp đồng. Sự vi phạm cũng không có điều khoản nào quy trách nhiệm, lỗi và cơ quan tài phán xét xử, luật áp dụng… Tóm lại là hợp đồng thuê bảo không đủ yếu tố của một hợp đồng kinh tế.
Đây là lỗi của khách hàng vì không biết tự bảo vệ quyền lợi của chính mình, là sự lạm dụng lòng tin của nhà cung cấp để trốn tránh trách nhiệm… Nhưng niềm tin ấy khó có thể trách cứ họ vì họ tin Nhà nước, tin vào chế độ của chúng ta là chăm sóc và cũng cấp dịch vụ xã hội; dịch vụ và hàng hóa công bình đẳng cho mọi công dân.
Trước lời tuyên bố của K+, bạn đọc đang thống nhất ý chí tẩy chay kênh truyền hình này, mua thiết bị thu sóng trôi nổi trên thị trường, để chứng tỏ bản lĩnh họ không phải là những người làm mà thiếu trách nhiệm; họ không chặt chẽ về pháp lý trong khi giao kết hợp đồng thì nay họ sẵn sàng gánh chịu hậu quả. Những khán giả xem truyền hình chỉ để thưởng thức bóng đá quốc tế thì vận động nhau chuyển sang xem các giải bóng đá khác ở châu Mỹ, nơi cũng có những “nghệ sỹ sân cỏ” đích thực.
Những người xem truyền hình phản ứng một cách có lý trí hơn thì yêu cầu các cơ quan quản lý chuyên ngành, cần can thiệp và kết luận có hay không yếu tố độc quyền, bội tín khách hàng của VTV.
Cũng có ý kiến đề xuất: Giá trị độc quyền của K+ có thể được san sẻ bớt cho các đài địa phương và và bộ ngành khác, hợp nhất đồng bộ thiết bị kỹ thuật của K+ với thiết bị sẵn có của các thuê bao VCTV hoặc VTC để người xem truyền hình không lãng phí khỏan tiền đã đầu tư, hạ tầng kỹ thuật công cộng không chen thêm một đường dây; mọc thêm “chảo” vốn đang như mạng nhện khắp các trục đường ở thành phố lớn…
Có nên chỉ có duy nhất đài có thương quyền quốc gia?
Việc VTV bỏ một phần thương quyền quốc gia cũng đã cho thấy hệ thống kỹ thuật và bộ máy nhân sự ở đây không thể đáp ứng được nhu cầu ngày càng phong phú của khán giả về chương trình cũng như đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng kỹ thuật. Vì thế, họ đã phải dùng thương quyền để mặc cả với một đối tác nước ngoài để có thiết bị và độc quyền sản phẩm trên thị trường.
Nên chăng, Nhà nước tổ chức lại ngành truyền hình theo hướng: VTV bảo đảm các chương trình chính luận, thời sự chính trị quan trọng, các chương trình phủ sóng đến vùng sâu, vùng xa và được ngân sách cấp toàn bộ chi phí có liên quan. Đây được coi là cơ quan sự nghiệp của Nhà nước.
Các chương trình sản xuất, cung cấp dịch vụ sản phẩm văn hóa; nghệ thuật; thể thao hoặc quảng bá thương hiệu, hình ảnh quốc gia nhằm mục tiêu có nguồn thu để bù đắp chi phí sẽ được giao cho các đài thuộc bộ; ngành khác và ngân sách chỉ đầu tư ban đầu, còn chi phí hoạt động và nâng cấp bổ sung hoàn toàn do các đài này lấy thu để tự trang trải.
Hệ thống đài truyền hình địa phương hiện nay, sau khi dành thời lượng cố định trong ngày phát chương trình thời sự kinh tế tổng hợp của VTV, có quyền thương thảo và đưa các dịch vụ gia tăng vào chương trình phát sóng và có nguồn thu để duy trì hoạt động tương tự như cơ chế của đài thuộc bộ; ngành kể trên.
Bộ Thông Tin và Truyền Thông sẽ là cơ quan quản lý Nhà nước về hoạt động của các đài truyền hình cả nước trên phương diện kỹ thuật và nội dung chương trình.
Đã đến lúc cần thị trường hóa và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh ở một phân khúc nhu cầu của khán giả? Có lẽ như vậy, mới không chỉ có độc nhất K+, duy nhất VTV và người xem phải nối một búi dây cáp hoặc đặt vài cái chảo trên cao để thỏa mãn nhu cầu nâng cao dân trí và giải trí qua kênh truyền hình.
Trong lúc bài báo này lên khuôn, VNR500 được biết VTV đã đạt được thỏa thuận sẽ phát một số trận trong giải bóng đá Anh vào tối thứ 7 và trận đấu bù vào tối thứ 2 trên kênh VCTV3 và Bóng đá TV.
Hy vọng, đây không phải là động thái của VTV và K+ hỗ trợ nhau để "thoát" khỏi một vụ kiện dân sự từ phía khách hàng thuê bao truyền hình cáp VCTV.
Chúng ta hãy cùng chờ xem bọn K+ và VTV làm gì tiếp theo. Bị phản đối đe dọa tẩy chay nên Cao Viết Lãm phải xuống nước và xoa dịu dư luận. Làm TGĐ của một doanh nghiệp mà hàng ngày phải nghe phải nhìn thấy những dòng chữ tẩy chay mình nên từ chức quách cho xong.
) 
