Bui An
Lãng Khách
Ngày 03/1/2009, Bitcoin khởi chạy Genesis Block – khối đầu tiên trên toàn mạng. Phần thưởng đầu tiên là 50 Bitcoin (BTC) được gửi về ví của Nakamoto Satoshi. Sáu ngày sau, ông “đào” thêm được khoảng 43.000 BTC, khi đó tốc độ tính toán trên toàn mạng cho phép tạo một khối mới trong khoảng 10 phút. Sau đó Hal Finney, khi đó 53 tuổi, là nhà mật mã học đã tải phần mềm, tạo ví và bắt đầu chạy thuật toán Bitcoin, trở thành “node thứ hai” và nhận thưởng. Finney đã khai thác Bitcoin suốt một tuần sau đó, thu được khoảng 1.000 BTC rồi dừng lại. Còn Satoshi tiếp tục khai thác, thu về khoảng 1 triệu BTC. Đây là hai “thợ đào” đầu tiên của mạng Bitcoin, cho đến nay mạng lưới thợ đào đã có hàng triệu người, phân tán khắp thế giới.
Nguồn gốc của Bitcoin Halving là gì?
Cha đẻ Bitcoin đã thiết kế để giới hạn tổng nguồn cung toàn mạng là 21 triệu BTC. Để tránh bị lạm phát do khai thác quá nhiều, ông đã thêm một đoạn code để cứ sau 210.000 khối khai thác, phần thưởng Bitcoin cho thợ đào sẽ giảm một nửa. Thuật toán này được gọi là Bitcoin Halving hay còn gọi là “giảm một nửa”.
Trung bình, cứ bốn năm một lần Bitcoin Halving sẽ diễn ra. Điều này giúp khả năng khai thác Bitcoin sẽ ngày một khó, từ đó tạo ra sự khan hiếm và loại bỏ những thợ đào không hiệu quả khỏi mạng lưới. Chu kỳ Halving sẽ kết thúc cho đến khi 21 triệu Bitcoin trên toàn mạng được “đào” hết.
Theo lịch sử, ba lần halving gần đây nhất xảy ra vào năm 2012, 2016 và 2020. Lần Bitcoin Halving đầu tiên diễn ra vào 2012 khi phần thưởng cho thợ đào giảm từ 50 BTC xuống còn 25 BTC mỗi khối. Năm 2016, phần thưởng khai thác tiếng tục giảm một nửa còn 12,5 BTC. Ngày 11/5/2020, thợ đào nhận được 6,25 BTC sau khi mỗi khối mới được khai thác.
Vì hệ thống thợ đào Bitcoin hiện nay phân bổ trên khắp thế giới, tốc độ tính toán của mỗi hệ thống máy đào khác nhau nên không biết chính xác ngày sẽ diễn ra đợt Halving tiếp theo. Tuy nhiên dựa trên tốc độ mạng hiện tại, sự kiện “giảm một nửa” có thể diễn ra vào nửa cuối tháng 4/2024. Khi đó, phần thưởng của thợ đào sau khi khai thác một khối mới sẽ giảm còn 3,125 BTC. Thuật toán sẽ tiếp tục cho đến khi tổng số Bitcoin trên toàn mạng được khai thác hết, ước tính vào năm 2140.
Tác động của Bitcoin Halving
Về giá
Sự kiện Halving được cộng đồng tiền mã hóa đặc biệt mong chờ vì nó tác động trực tiếp đến toàn thị trường. Đầu tiên với những người nắm giữ Bitcoin, tài sản của họ vẫn không thay đổi sau khi Halving diễn ra. Tuy nhiên, nếu muốn nắm giữ nhiều BTC hơn, họ sẽ gặp khó vì nguồn cung không còn dồi dào như trước. Điều này có thể gây ra mất cân bằng cung cầu, khiến giá Bitcoin có thể tăng.
Lịch sử Bitcoin cho thấy giá token này luôn tăng sau khi Halving diễn ra. Cụ thể ngày 28/11/2012, giá Bitcoin trước Halving khoảng 12 USD. Một năm sau, token đã tăng lên gần 1.000 USD. Lần halving thứ hai xảy ra vào ngày 9/7/2016, giá Bitcoin giảm mạnh xuống còn 670 USD rồi bất ngờ tăng lên 2.550 USD vào tháng 7/2017. Bitcoin cũng từng đạt mức cao nhất mọi thời đại (ATH) vào tháng 12/2017 với mức giá khoảng 19.700 USD. Sau lần Halving gần nhất vào tháng 5/2020, giá Bitcoin đã tăng 430% sau 5 tháng, từ 11.500 USD lên 61.300 USD vào giữa tháng 3/2021, sau đó lập đỉnh 69.000 USD vào tháng 11 cùng năm.
Bà Lynn Hoàng, đại diện Binance khu vực Đông Nam Á
Tuy nhiên, bà Lynn Hoàng, đại diện Binance khu vực Đông Nam Á, nhận định biến động giá Bitcoin của kỳ Halving năm nay sẽ khó lường hơn với sự xuất hiện của ETF Bitcoin, được Mỹ phê duyệt hồi đầu năm.
“Các quỹ ETF Bitcoin sẽ làm thay đổi đáng kể cán cân cung cầu trên thị trường. Nhu cầu mua vào BTC sẽ cao hơn trong khi số lượng khai thác ra lại giảm đi đáng kể”, bà Lynn phân tích. Các dữ liệu trên blockchain cho thấy trung bình mỗi ngày các quỹ ETF Bitcoin đang gom về khoảng 2.450 BTC trong khi thợ đào chỉ khai thác được 900 BTC mỗi ngày. Sau Halving, con số này sẽ giảm xuống còn 450 BTC. Điều này có thể khiến giá Bitcoin biến động mạnh.
Về lạm phát trên toàn mạng
Halving vẫn giữ đúng sứ mệnh ban đầu của Nakamoto Satoshi là giảm tỷ lệ lạm phát trên toàn mạng. Tỷ lệ lạm phát của Bitcoin năm 2011 là 50% đã giảm mạnh xuống 12% sau halving năm 2012 và tiếp tục giảm 4-5% vào năm 2016. Hiện tại, Bitcoin có tỷ lệ lạm phát 1,74%.
Với thợ đào
Halving không chỉ khiến phần thưởng của thợ đào bị giảm đi một nửa mà độ khó của thuật toán cũng tăng khiến cạnh tranh giữa các dàn máy trở nên căng thẳng hơn. Một số máy đào chuyên dụng thế hệ cũ có thể không hiệu quả để chạy thuật toán, buộc các thợ đào phải nâng cấp thiết bị mới. Theo công ty phân tích Galaxy, sau halving 2024, sẽ có khoảng 20% ASIC trên toàn mạng Bitcoin ngừng hoạt động vì không đủ sức cạnh tranh. Một số máy đào như S9 của Bitmain, A1066 của Canaan và M32 của MicroBT sẽ ngoại tuyến.
Độ khó của thuật toán tăng lên sau Halving cũng khiến một số thợ đào, xưởng đào quy mô nhỏ bị loại do không đủ sức cạnh tranh.
Ước tính thợ đào đã khai thác hết khoảng 90% tổng số 21 triệu BTC. Thợ đào sẽ có lời nếu giá Bitcoin tăng sau halving. Nhưng họ có thể rời bỏ mạng nếu việc khai thác không còn đem lại lợi nhuận do chi phí đầu tư lớn, phần thưởng bị cắt giảm và giá Bitcoin không đủ để bù đắp.
Halving cũng nguy hiểm đến mạng Bitcoin
Theo bà Lynn Hoàng, khi nói đến Halving, mọi người thường tập trung về biến động giá. Tuy nhiên nếu nhìn một cách tổng thể, sự kiện cũng có thể có những tác động nguy hiểm đến Bitcoin.
Đầu tiên là vấn đề thân thiện với môi trường. Từ lâu Bitcoin thường bị lên án bởi tiêu thụ quá nhiều điện năng để vận hành các dàn máy đào. Sau Halving, thuật toán sẽ tăng lên, buộc thợ đào phải tăng cường công suất, từ đó tiêu tốn nhiều năng lượng hơn. Tuy nhiên đây vẫn là vấn đề gây tranh cãi. Ở một góc nhìn khác có thể áp lực về lợi nhuận buộc các thợ đào chuyển sang những nguồn năng lượng vững hơn như điện mặt trời. Việc nâng cấp máy đào thế hệ mới cũng có thể giúp tiết kiệm năng lượng hơn những dàn máy đào cũ, từ đó giúp mạng Bitcoin trở nên thân thiện hơn.
Tuy nhiên rủi ro lớn hơn cả là vấn đề khai thác tập trung trên toàn mạng. Khi mức độ cạnh tranh cao, những thợ đào nhỏ lẻ sẽ bị loại bỏ, phần lớn khả năng tính toán sẽ nằm trong tay xưởng đào quy mô lớn. Dữ liệu của btc.com từ năm 2016 đến năm 2021 cho thấy 30-40% tỷ lệ băm trên toàn mạng bị kiểm soát bởi hai nhóm thợ đào lớn nhất. Hôm 28/2, hai nhóm khai thác hàng đầu là Foundry USA và AntPool đã kiểm soát gần 50% sức mạnh băm của mạng Bitcoin, theo CoinDance.
Tỷ lệ băm thể hiện sức mạnh tính toán dành cho việc khai thác Bitcoin. Sau Halving, nếu thợ đào không thấy còn lợi nhuận và ngừng khai thác, giao dịch trên mạng Bitcoin sẽ bị nghẽn, kẻ gian có thể chi phối hoạt động của mạng, cuộc tấn công quá bán sẽ diễn ra. Khi việc khai thác không còn phi tập trung mà nằm trong tay một số thực thể, họ có thể có quyền kiểm duyệt các giao dịch bằng cách chọn không xác nhận chúng. Điều này đi ngược với lý tưởng ban đầu của Satoshi về đặc tính phân quyền và chống kiểm duyệt của Bitcoin.
Tuy nhiên, may mắn là bằng chứng lịch sử cho thấy chưa có lần nào thợ đào đồng loạt rời mạng sau Halving. Những người khai thác Bitcoin sẽ tìm được cách cân bằng và vượt qua được các đợt Halving để tiếp tục kiếm lời.
Nguồn gốc của Bitcoin Halving là gì?
Cha đẻ Bitcoin đã thiết kế để giới hạn tổng nguồn cung toàn mạng là 21 triệu BTC. Để tránh bị lạm phát do khai thác quá nhiều, ông đã thêm một đoạn code để cứ sau 210.000 khối khai thác, phần thưởng Bitcoin cho thợ đào sẽ giảm một nửa. Thuật toán này được gọi là Bitcoin Halving hay còn gọi là “giảm một nửa”.
Trung bình, cứ bốn năm một lần Bitcoin Halving sẽ diễn ra. Điều này giúp khả năng khai thác Bitcoin sẽ ngày một khó, từ đó tạo ra sự khan hiếm và loại bỏ những thợ đào không hiệu quả khỏi mạng lưới. Chu kỳ Halving sẽ kết thúc cho đến khi 21 triệu Bitcoin trên toàn mạng được “đào” hết.
Theo lịch sử, ba lần halving gần đây nhất xảy ra vào năm 2012, 2016 và 2020. Lần Bitcoin Halving đầu tiên diễn ra vào 2012 khi phần thưởng cho thợ đào giảm từ 50 BTC xuống còn 25 BTC mỗi khối. Năm 2016, phần thưởng khai thác tiếng tục giảm một nửa còn 12,5 BTC. Ngày 11/5/2020, thợ đào nhận được 6,25 BTC sau khi mỗi khối mới được khai thác.
Vì hệ thống thợ đào Bitcoin hiện nay phân bổ trên khắp thế giới, tốc độ tính toán của mỗi hệ thống máy đào khác nhau nên không biết chính xác ngày sẽ diễn ra đợt Halving tiếp theo. Tuy nhiên dựa trên tốc độ mạng hiện tại, sự kiện “giảm một nửa” có thể diễn ra vào nửa cuối tháng 4/2024. Khi đó, phần thưởng của thợ đào sau khi khai thác một khối mới sẽ giảm còn 3,125 BTC. Thuật toán sẽ tiếp tục cho đến khi tổng số Bitcoin trên toàn mạng được khai thác hết, ước tính vào năm 2140.
Tác động của Bitcoin Halving
Về giá
Sự kiện Halving được cộng đồng tiền mã hóa đặc biệt mong chờ vì nó tác động trực tiếp đến toàn thị trường. Đầu tiên với những người nắm giữ Bitcoin, tài sản của họ vẫn không thay đổi sau khi Halving diễn ra. Tuy nhiên, nếu muốn nắm giữ nhiều BTC hơn, họ sẽ gặp khó vì nguồn cung không còn dồi dào như trước. Điều này có thể gây ra mất cân bằng cung cầu, khiến giá Bitcoin có thể tăng.
Lịch sử Bitcoin cho thấy giá token này luôn tăng sau khi Halving diễn ra. Cụ thể ngày 28/11/2012, giá Bitcoin trước Halving khoảng 12 USD. Một năm sau, token đã tăng lên gần 1.000 USD. Lần halving thứ hai xảy ra vào ngày 9/7/2016, giá Bitcoin giảm mạnh xuống còn 670 USD rồi bất ngờ tăng lên 2.550 USD vào tháng 7/2017. Bitcoin cũng từng đạt mức cao nhất mọi thời đại (ATH) vào tháng 12/2017 với mức giá khoảng 19.700 USD. Sau lần Halving gần nhất vào tháng 5/2020, giá Bitcoin đã tăng 430% sau 5 tháng, từ 11.500 USD lên 61.300 USD vào giữa tháng 3/2021, sau đó lập đỉnh 69.000 USD vào tháng 11 cùng năm.
Bà Lynn Hoàng, đại diện Binance khu vực Đông Nam Á
Tuy nhiên, bà Lynn Hoàng, đại diện Binance khu vực Đông Nam Á, nhận định biến động giá Bitcoin của kỳ Halving năm nay sẽ khó lường hơn với sự xuất hiện của ETF Bitcoin, được Mỹ phê duyệt hồi đầu năm.
“Các quỹ ETF Bitcoin sẽ làm thay đổi đáng kể cán cân cung cầu trên thị trường. Nhu cầu mua vào BTC sẽ cao hơn trong khi số lượng khai thác ra lại giảm đi đáng kể”, bà Lynn phân tích. Các dữ liệu trên blockchain cho thấy trung bình mỗi ngày các quỹ ETF Bitcoin đang gom về khoảng 2.450 BTC trong khi thợ đào chỉ khai thác được 900 BTC mỗi ngày. Sau Halving, con số này sẽ giảm xuống còn 450 BTC. Điều này có thể khiến giá Bitcoin biến động mạnh.
Về lạm phát trên toàn mạng
Halving vẫn giữ đúng sứ mệnh ban đầu của Nakamoto Satoshi là giảm tỷ lệ lạm phát trên toàn mạng. Tỷ lệ lạm phát của Bitcoin năm 2011 là 50% đã giảm mạnh xuống 12% sau halving năm 2012 và tiếp tục giảm 4-5% vào năm 2016. Hiện tại, Bitcoin có tỷ lệ lạm phát 1,74%.
Với thợ đào
Halving không chỉ khiến phần thưởng của thợ đào bị giảm đi một nửa mà độ khó của thuật toán cũng tăng khiến cạnh tranh giữa các dàn máy trở nên căng thẳng hơn. Một số máy đào chuyên dụng thế hệ cũ có thể không hiệu quả để chạy thuật toán, buộc các thợ đào phải nâng cấp thiết bị mới. Theo công ty phân tích Galaxy, sau halving 2024, sẽ có khoảng 20% ASIC trên toàn mạng Bitcoin ngừng hoạt động vì không đủ sức cạnh tranh. Một số máy đào như S9 của Bitmain, A1066 của Canaan và M32 của MicroBT sẽ ngoại tuyến.
Độ khó của thuật toán tăng lên sau Halving cũng khiến một số thợ đào, xưởng đào quy mô nhỏ bị loại do không đủ sức cạnh tranh.
Ước tính thợ đào đã khai thác hết khoảng 90% tổng số 21 triệu BTC. Thợ đào sẽ có lời nếu giá Bitcoin tăng sau halving. Nhưng họ có thể rời bỏ mạng nếu việc khai thác không còn đem lại lợi nhuận do chi phí đầu tư lớn, phần thưởng bị cắt giảm và giá Bitcoin không đủ để bù đắp.
Halving cũng nguy hiểm đến mạng Bitcoin
Theo bà Lynn Hoàng, khi nói đến Halving, mọi người thường tập trung về biến động giá. Tuy nhiên nếu nhìn một cách tổng thể, sự kiện cũng có thể có những tác động nguy hiểm đến Bitcoin.
Đầu tiên là vấn đề thân thiện với môi trường. Từ lâu Bitcoin thường bị lên án bởi tiêu thụ quá nhiều điện năng để vận hành các dàn máy đào. Sau Halving, thuật toán sẽ tăng lên, buộc thợ đào phải tăng cường công suất, từ đó tiêu tốn nhiều năng lượng hơn. Tuy nhiên đây vẫn là vấn đề gây tranh cãi. Ở một góc nhìn khác có thể áp lực về lợi nhuận buộc các thợ đào chuyển sang những nguồn năng lượng vững hơn như điện mặt trời. Việc nâng cấp máy đào thế hệ mới cũng có thể giúp tiết kiệm năng lượng hơn những dàn máy đào cũ, từ đó giúp mạng Bitcoin trở nên thân thiện hơn.
Tuy nhiên rủi ro lớn hơn cả là vấn đề khai thác tập trung trên toàn mạng. Khi mức độ cạnh tranh cao, những thợ đào nhỏ lẻ sẽ bị loại bỏ, phần lớn khả năng tính toán sẽ nằm trong tay xưởng đào quy mô lớn. Dữ liệu của btc.com từ năm 2016 đến năm 2021 cho thấy 30-40% tỷ lệ băm trên toàn mạng bị kiểm soát bởi hai nhóm thợ đào lớn nhất. Hôm 28/2, hai nhóm khai thác hàng đầu là Foundry USA và AntPool đã kiểm soát gần 50% sức mạnh băm của mạng Bitcoin, theo CoinDance.
Tỷ lệ băm thể hiện sức mạnh tính toán dành cho việc khai thác Bitcoin. Sau Halving, nếu thợ đào không thấy còn lợi nhuận và ngừng khai thác, giao dịch trên mạng Bitcoin sẽ bị nghẽn, kẻ gian có thể chi phối hoạt động của mạng, cuộc tấn công quá bán sẽ diễn ra. Khi việc khai thác không còn phi tập trung mà nằm trong tay một số thực thể, họ có thể có quyền kiểm duyệt các giao dịch bằng cách chọn không xác nhận chúng. Điều này đi ngược với lý tưởng ban đầu của Satoshi về đặc tính phân quyền và chống kiểm duyệt của Bitcoin.
Tuy nhiên, may mắn là bằng chứng lịch sử cho thấy chưa có lần nào thợ đào đồng loạt rời mạng sau Halving. Những người khai thác Bitcoin sẽ tìm được cách cân bằng và vượt qua được các đợt Halving để tiếp tục kiếm lời.
