Theo CNN, giới công nghệ giờ đây biết đến Facebook với vai trò là một công ty đi sao chép nhiều hơn là một công ty công nghệ sáng tạo hàng đầu.
Cách đây 4 năm, thế giới công nghệ từng mong chờ một điều thú vị từ Facebook khi mạng xã hội này dường như làm được điều gì đó thực sự đáng kinh ngạc. Cụ thể, thời điểm đó, gã khổng lồ truyền thông Mỹ đã thành lập một bộ phận phần cứng có tên Building 8 với nguồn nhân lực được đầu tư kỹ lưỡng, bao gồm nhiều nhà khoa học, kỹ sư hàng đầu, đặt dưới sự giám sát của một giám đốc điều hành từ Cơ quan Nghiên cứu Các dự án Quốc phòng Tiên tiến (Darpa) của Bộ Quốc Phòng Mỹ.
Theo CNN, Facebook tuyên bố rằng Building 8 sẽ phát triển những công nghệ chưa từng có, chúng có thể giúp người dùng gõ văn bản bằng não và "nghe" qua da. Mặc dù không biết rõ liệu ý tưởng táo bạo này có thực sự trở thành hiện thực hay không, nhưng nó mang lại cảm giác sáng tạo và khác biệt so với bất cứ điều gì mà Facebook từng làm trước đó. Tuy nhiên, không phải Facebook, Google mới là công ty đi đầu trong việc xây dựng một bộ phận bí mật chuyên thực hiện nhiều dự án công nghệ đột phá của hãng.
Dẫu vậy, chỉ sau vài tháng, dự án này nhanh chóng phá sản khi lãnh đạo Darpa rời Facebook. Một năm sau, Building 8 được đổi tên thành Portal và họ bắt đầu phát triển các mẫu loa thông minh để cạnh tranh với sản phẩm tương tự của Amazon. Bất chấp điều này, Facebook vẫn được xem là một trong những gã khổng lồ công nghệ lớn nhất, có giá trị nhất và nổi tiếng nhất trên thế giới. Cùng với Google, Facebook đang giữ vị thế thống trị trong thị trường quảng cáo trực tuyến.
Thế nhưng, hiện tại Facebook đã không còn giữ được hình ảnh của một công ty công nghệ hàng đầu. Những năm gần đây, mạng xã hội này thường được biết đến như một nền tảng chỉ chuyên đi sao chép các tính năng phổ biến từ đối thủ cạnh tranh nhiều hơn, thay vì tự sáng tạo các tính năng và sản phẩm của riêng mình. Nhìn vào danh sách sản phẩm mà Facebook phát hành, trong đó phần lớn toàn là các sản phẩm sở hữu những tính năng giống như Youtube, Twitch, TikTok, Linkedln, Pinterest và Slack. Chúng không mang tính sáng tạo hay đột phá mà một công ty đứng đầu ngành như Facebook cần phải có.
Vào năm 2016, Facebook đã mua lại nhiều ứng dụng hẹn hò phổ biến và tung ra đối thủ cạnh tranh Craigslist. Đặc biệt, tại thời điểm đó, gã khổng lồ mạng xã hội Mỹ còn vướng vào bê bối sao chép lại tính năng Stories nổi tiếng nhất của Snapchat trước khi hãng phát hành công khai tính năng này lần đầu. Trong tuần này, nhiều nguồn tin cho biết rằng Facebook đang tìm cách làm để điều tương tự với Clubhouse, một ứng dụng trò chuyện âm thanh khiến giới công nghệ dậy sóng thời gian gần đây.
Ngoài việc bắt chước đối thủ, nếu không thể đánh bại họ, Facebook sẽ bỏ tiền ra để mua lại những công ty này. Điển hình có thể kể đến là thương vụ với Instagram vào năm 2012, sau đó là WhatsApp và Oculus. Những hành động bành trướng này của Facebook là nguyên nhân mà hãng thường xuyên phải chịu sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan quản lý ở Mỹ. Bộ trưởng Tư pháp bang New York Letitia James, người đang lãnh đạo các cuộc điều tra về hành vi phản cạnh tranh, từng cáo buộc rằng Facebook đã "lợi dụng quyền lực thống trị và sức mạnh độc quyền của mình để đè bẹp các đối thủ nhỏ hơn và loại bỏ sự cạnh tranh".
Chưa dừng lại ở đó, những nỗ lực sao chép y hệt đối thủ một cách công khai và không có dấu hiệu dừng lại của Facebook cũng đặt ra một dấu hỏi lớn về khả năng sáng tạo của nền tảng mạng xã hội lớn nhất thế giới. Sáng tạo vốn được coi như là yếu tố sống còn của bất kỳ tập đoàn công nghệ nào, đặc biệt là đối với gã khổng lồ công nghệ như Facebook. Trên thực tế, Facebook không phải là công ty công nghệ đầu tiên hay duy nhất sao chép sản phẩm của đối thủ. Các nền tảng nổi tiếng khác như TikTok, Snapchat và cả Youtube đều đã từng làm điều này, nhưng chỉ dừng lại ở một mức độ nhất định chứ không giống hoàn toàn. Dẫu vậy, cũng thật khó để nhớ lần gần nhất mà Facebook tự tạo ra một điều gì đó sáng tạo cho nền tảng của mình là khi nào.
Chia sẻ với CNN, Tucker Marion, phó giáo sư tại Đại học Northeastern chuyên về mảng khởi nghiệp và đổi mới, cho biết rằng sao chép và mua lại đối thủ không phải là một chiến lược tồi, nhưng công ty cần xây dựng điều này đi đôi với việc tiếp tục theo đuổi những ý tưởng sáng tạo của riêng mình. Ông nói: "Họ thực sự không thể phát triển ý tưởng đó trừ khi nó là của bạn. Đến một lúc nào đó, họ sẽ đối mặt với điều này và nhận thức được bản thân phải làm gì đó khác biệt".
Đại diện phát ngôn của Facebook từ chối bình luận về vấn đề này.
Nói đi cũng phải nói lại, sáng tạo là một công cuộc khó khăn và đòi hỏi rất nhiều thời gian, tiền bạc cũng như sự nỗ lực không ngừng nghỉ. Google từng đốt hàng tỷ USD cho các dự án công nghệ đầy tham vọng từ khinh khí cầu Internet cho đến xe tự lái và mới đây là các thử nghiệm không lực kéo. Bên cạnh đó, trong quá khứ, Facebook cũng có nhiều sản phẩm mang tính đột phá trong một khoảng thời gian sau khi hãng ra mắt News Feed vào năm 2006 - chỉ vài tháng sau khi Twitter ra mắt - giúp thay đổi cách người dùng sử dụng thông tin trực tuyến.
Ngoài ra, Facebook từng ra mắt điện thoại, thử nghiệm máy bay không người lái chạy bằng năng lượng Mặt Trời để cung cấp Internet và phát hành một loại tiền điện tử nhưng tất cả các dự án này đều không thành công hay sớm bị hủy. Những nỗ lực đổi mới thất bại khác của Facebook còn được thể hiện thể hiện thông qua một loạt nút bấm gần như không được người dùng sử dụng. Trong khi đó, các sản phẩm mà nền tảng này sao chép từ đối thủ lại có thành công rực rỡ. Đầu tiên phải kể đến Instagram Stories - bản sao Snapchat - đã trở thành một công cụ giao tiếp và kết nối mặc định cho hàng triệu người dùng. Facebook Marketplace đã nổi lên như một nền tảng thay thế phổ biến và an toàn hơn Craigslist.
Hôm 10/2, sau khi tờ New York Times đưa tin rằng Facebook đang phát triển một sản phẩm trò chuyên âm thanh tương tự như Clubhouse, phát ngôn viên Job Osborne của Facebook cho biết công ty "luôn tìm cách cải thiện trải nghiệm âm thanh và video cho người dùng". Ông cũng nói thêm rằng lặp lại và cải tiến liên tục các ý tưởng cũng như sản phẩm là chuyện không hiếm gặp ở Thung lũng Silicon, điều này giúp họ tạo ra nhiều lựa chọn hơn cho người dùng. Có thể nói, Facebook dường như đã công khai thể hiện mình với vai trò của một nhà sao chép hơn là một nhà sáng tạo.
Kevin Systrom, người đồng sáng lập và cựu CEO của Instagram, từng có chia sẻ về vấn đề sao chép ý tưởng: "Hãy tưởng tượng chiếc xe hơi duy nhất trên thế giới lúc này là Model T. Nó là mẫu xe hơi giá rẻ đầu tiên, tôi thực sự tôn trọng người phát minh ra chiếc xe này. Tuy nhiên, liệu bạn có ngăn được các công ty khác sản xuất và phát triển những mẫu xe hơi có thiết kế tương tự không? Điều quan trọng là bạn phải tạo cho chiếc xe một nét riêng biệt mà không thể sao chép".
Thực tế đúng là như vậy. Người tiêu dùng thông thường không quan tâm ai là người nghĩ ra ý tưởng đầu tiên, họ chỉ quan tâm ai là người thực hiện nó tốt nhất. Ví dụ như Apple, công ty này không phát minh ra smartphone đầu tiên nhưng lại là hãng chế tạo được mẫu smartphone tốt nhất vào thời điểm đó. Đây cũng là lý do tại sao Instagram Stories nhanh chóng đánh bại Snapchat trong vòng chưa đầy một năm dù Facebook không phải là công ty sáng tạo ra tính năng này. Nhưng cũng có ngoại lệ, tính năng video ngắn Reels của Facebook lại không đủ sức để cạnh tranh với thuật toán đề xuất mạnh mẽ của TikTok.
Thậm chí, ngay cả công nghệ gõ văn bản bằng não của Facebook được cho là cũng không hoàn toàn mới lạ. Bởi vì trước đó, Elon Musk đã công bố dự án phát triển một công nghệ kết nối bộ não với máy tính với tên gọi là giao diện não - máy tính. Dù vậy, người dùng và giới công nghệ luôn kỳ vọng một ngày nào đó Facebook sẽ xóa bỏ hình ảnh một công ty chuyên đi sao chép bằng việc sáng tạo ra một thứ gì đó ngoạn mục của riêng mình.
Cách đây 4 năm, thế giới công nghệ từng mong chờ một điều thú vị từ Facebook khi mạng xã hội này dường như làm được điều gì đó thực sự đáng kinh ngạc. Cụ thể, thời điểm đó, gã khổng lồ truyền thông Mỹ đã thành lập một bộ phận phần cứng có tên Building 8 với nguồn nhân lực được đầu tư kỹ lưỡng, bao gồm nhiều nhà khoa học, kỹ sư hàng đầu, đặt dưới sự giám sát của một giám đốc điều hành từ Cơ quan Nghiên cứu Các dự án Quốc phòng Tiên tiến (Darpa) của Bộ Quốc Phòng Mỹ.
Theo CNN, Facebook tuyên bố rằng Building 8 sẽ phát triển những công nghệ chưa từng có, chúng có thể giúp người dùng gõ văn bản bằng não và "nghe" qua da. Mặc dù không biết rõ liệu ý tưởng táo bạo này có thực sự trở thành hiện thực hay không, nhưng nó mang lại cảm giác sáng tạo và khác biệt so với bất cứ điều gì mà Facebook từng làm trước đó. Tuy nhiên, không phải Facebook, Google mới là công ty đi đầu trong việc xây dựng một bộ phận bí mật chuyên thực hiện nhiều dự án công nghệ đột phá của hãng.
Dẫu vậy, chỉ sau vài tháng, dự án này nhanh chóng phá sản khi lãnh đạo Darpa rời Facebook. Một năm sau, Building 8 được đổi tên thành Portal và họ bắt đầu phát triển các mẫu loa thông minh để cạnh tranh với sản phẩm tương tự của Amazon. Bất chấp điều này, Facebook vẫn được xem là một trong những gã khổng lồ công nghệ lớn nhất, có giá trị nhất và nổi tiếng nhất trên thế giới. Cùng với Google, Facebook đang giữ vị thế thống trị trong thị trường quảng cáo trực tuyến.
Thế nhưng, hiện tại Facebook đã không còn giữ được hình ảnh của một công ty công nghệ hàng đầu. Những năm gần đây, mạng xã hội này thường được biết đến như một nền tảng chỉ chuyên đi sao chép các tính năng phổ biến từ đối thủ cạnh tranh nhiều hơn, thay vì tự sáng tạo các tính năng và sản phẩm của riêng mình. Nhìn vào danh sách sản phẩm mà Facebook phát hành, trong đó phần lớn toàn là các sản phẩm sở hữu những tính năng giống như Youtube, Twitch, TikTok, Linkedln, Pinterest và Slack. Chúng không mang tính sáng tạo hay đột phá mà một công ty đứng đầu ngành như Facebook cần phải có.
Vào năm 2016, Facebook đã mua lại nhiều ứng dụng hẹn hò phổ biến và tung ra đối thủ cạnh tranh Craigslist. Đặc biệt, tại thời điểm đó, gã khổng lồ mạng xã hội Mỹ còn vướng vào bê bối sao chép lại tính năng Stories nổi tiếng nhất của Snapchat trước khi hãng phát hành công khai tính năng này lần đầu. Trong tuần này, nhiều nguồn tin cho biết rằng Facebook đang tìm cách làm để điều tương tự với Clubhouse, một ứng dụng trò chuyện âm thanh khiến giới công nghệ dậy sóng thời gian gần đây.
Ngoài việc bắt chước đối thủ, nếu không thể đánh bại họ, Facebook sẽ bỏ tiền ra để mua lại những công ty này. Điển hình có thể kể đến là thương vụ với Instagram vào năm 2012, sau đó là WhatsApp và Oculus. Những hành động bành trướng này của Facebook là nguyên nhân mà hãng thường xuyên phải chịu sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan quản lý ở Mỹ. Bộ trưởng Tư pháp bang New York Letitia James, người đang lãnh đạo các cuộc điều tra về hành vi phản cạnh tranh, từng cáo buộc rằng Facebook đã "lợi dụng quyền lực thống trị và sức mạnh độc quyền của mình để đè bẹp các đối thủ nhỏ hơn và loại bỏ sự cạnh tranh".
Chưa dừng lại ở đó, những nỗ lực sao chép y hệt đối thủ một cách công khai và không có dấu hiệu dừng lại của Facebook cũng đặt ra một dấu hỏi lớn về khả năng sáng tạo của nền tảng mạng xã hội lớn nhất thế giới. Sáng tạo vốn được coi như là yếu tố sống còn của bất kỳ tập đoàn công nghệ nào, đặc biệt là đối với gã khổng lồ công nghệ như Facebook. Trên thực tế, Facebook không phải là công ty công nghệ đầu tiên hay duy nhất sao chép sản phẩm của đối thủ. Các nền tảng nổi tiếng khác như TikTok, Snapchat và cả Youtube đều đã từng làm điều này, nhưng chỉ dừng lại ở một mức độ nhất định chứ không giống hoàn toàn. Dẫu vậy, cũng thật khó để nhớ lần gần nhất mà Facebook tự tạo ra một điều gì đó sáng tạo cho nền tảng của mình là khi nào.
Chia sẻ với CNN, Tucker Marion, phó giáo sư tại Đại học Northeastern chuyên về mảng khởi nghiệp và đổi mới, cho biết rằng sao chép và mua lại đối thủ không phải là một chiến lược tồi, nhưng công ty cần xây dựng điều này đi đôi với việc tiếp tục theo đuổi những ý tưởng sáng tạo của riêng mình. Ông nói: "Họ thực sự không thể phát triển ý tưởng đó trừ khi nó là của bạn. Đến một lúc nào đó, họ sẽ đối mặt với điều này và nhận thức được bản thân phải làm gì đó khác biệt".
Đại diện phát ngôn của Facebook từ chối bình luận về vấn đề này.
Nói đi cũng phải nói lại, sáng tạo là một công cuộc khó khăn và đòi hỏi rất nhiều thời gian, tiền bạc cũng như sự nỗ lực không ngừng nghỉ. Google từng đốt hàng tỷ USD cho các dự án công nghệ đầy tham vọng từ khinh khí cầu Internet cho đến xe tự lái và mới đây là các thử nghiệm không lực kéo. Bên cạnh đó, trong quá khứ, Facebook cũng có nhiều sản phẩm mang tính đột phá trong một khoảng thời gian sau khi hãng ra mắt News Feed vào năm 2006 - chỉ vài tháng sau khi Twitter ra mắt - giúp thay đổi cách người dùng sử dụng thông tin trực tuyến.
Ngoài ra, Facebook từng ra mắt điện thoại, thử nghiệm máy bay không người lái chạy bằng năng lượng Mặt Trời để cung cấp Internet và phát hành một loại tiền điện tử nhưng tất cả các dự án này đều không thành công hay sớm bị hủy. Những nỗ lực đổi mới thất bại khác của Facebook còn được thể hiện thể hiện thông qua một loạt nút bấm gần như không được người dùng sử dụng. Trong khi đó, các sản phẩm mà nền tảng này sao chép từ đối thủ lại có thành công rực rỡ. Đầu tiên phải kể đến Instagram Stories - bản sao Snapchat - đã trở thành một công cụ giao tiếp và kết nối mặc định cho hàng triệu người dùng. Facebook Marketplace đã nổi lên như một nền tảng thay thế phổ biến và an toàn hơn Craigslist.
Hôm 10/2, sau khi tờ New York Times đưa tin rằng Facebook đang phát triển một sản phẩm trò chuyên âm thanh tương tự như Clubhouse, phát ngôn viên Job Osborne của Facebook cho biết công ty "luôn tìm cách cải thiện trải nghiệm âm thanh và video cho người dùng". Ông cũng nói thêm rằng lặp lại và cải tiến liên tục các ý tưởng cũng như sản phẩm là chuyện không hiếm gặp ở Thung lũng Silicon, điều này giúp họ tạo ra nhiều lựa chọn hơn cho người dùng. Có thể nói, Facebook dường như đã công khai thể hiện mình với vai trò của một nhà sao chép hơn là một nhà sáng tạo.
Kevin Systrom, người đồng sáng lập và cựu CEO của Instagram, từng có chia sẻ về vấn đề sao chép ý tưởng: "Hãy tưởng tượng chiếc xe hơi duy nhất trên thế giới lúc này là Model T. Nó là mẫu xe hơi giá rẻ đầu tiên, tôi thực sự tôn trọng người phát minh ra chiếc xe này. Tuy nhiên, liệu bạn có ngăn được các công ty khác sản xuất và phát triển những mẫu xe hơi có thiết kế tương tự không? Điều quan trọng là bạn phải tạo cho chiếc xe một nét riêng biệt mà không thể sao chép".
Thực tế đúng là như vậy. Người tiêu dùng thông thường không quan tâm ai là người nghĩ ra ý tưởng đầu tiên, họ chỉ quan tâm ai là người thực hiện nó tốt nhất. Ví dụ như Apple, công ty này không phát minh ra smartphone đầu tiên nhưng lại là hãng chế tạo được mẫu smartphone tốt nhất vào thời điểm đó. Đây cũng là lý do tại sao Instagram Stories nhanh chóng đánh bại Snapchat trong vòng chưa đầy một năm dù Facebook không phải là công ty sáng tạo ra tính năng này. Nhưng cũng có ngoại lệ, tính năng video ngắn Reels của Facebook lại không đủ sức để cạnh tranh với thuật toán đề xuất mạnh mẽ của TikTok.
Thậm chí, ngay cả công nghệ gõ văn bản bằng não của Facebook được cho là cũng không hoàn toàn mới lạ. Bởi vì trước đó, Elon Musk đã công bố dự án phát triển một công nghệ kết nối bộ não với máy tính với tên gọi là giao diện não - máy tính. Dù vậy, người dùng và giới công nghệ luôn kỳ vọng một ngày nào đó Facebook sẽ xóa bỏ hình ảnh một công ty chuyên đi sao chép bằng việc sáng tạo ra một thứ gì đó ngoạn mục của riêng mình.
Theo Vn review
