Esc: “Kẻ” đứng riêng một góc trời!
Esc hay còn được biết đến với cái tên Escape, một phím chức năng hiện diện trên 99.9% bàn phím máy vi tính. Và điều đặc biệt đây là phím chức năng duy nhất trên bàn phím máy tính mà bất kỳ ai cũng có thể bấm mà không cần nhìn, không cần sợ sẽ bấm nhầm vì nó đứng độc lập với toàn bộ phần phím còn lại. Esc, cái tên rất ngắn gọn, rất đơn giản nhưng mang một giá trị đặc biệt với thế giới công nghệ.
Lịch sử ra đời
Vâng chắc chắn trên mỗi bàn phím máy tính thì vị trí trên cùng, bên trái mang tính trang trọng nhất mà người dùng vẫn thường thấy chính là vị trí của phím Esc. Phím Esc có “cha đẻ” là kỹ sư Bob Bemer, người tạo ra chuẩn chung cho bàn phím máy tính cũng như trên các thiết bị di động hiện nay. Năm 1960 xuất phát từ những trăn trở khi phải làm việc với nhiều mã nguồn khác nhau, mà bàn phím lại không có một phím bấm chuyên dụng để chuyển từ loại mã nguồn này sang loại mã nguồn khác thật nhanh chóng, Bemer tạo ra một phím “thoát khỏi” chuyên dụng. Để lựa chọn tên gọi cho phím “thoát khỏi” nó, Bemer đã phân vân giữa hai tên gọi Interrupt (gián đoạn) và Escape (thoát). Cuối cùng Escape đã được lựa chọn bởi cách viết tắt Esc thông dụng hơn Int (dễ bị nhầm sang nghĩa khác là International).
Tuy nhiên, chỉ một thời gian ngắn sau đó, chính Bob Bemer là người đã tiến hành tiêu chuẩn hóa các loại code để thuận tiện cho việc lập trình, viết phần mềm, ứng dụng. Lúc này, phím chức năng Esc không còn nhiều tác dụng nên ông quyết định biến nó thành công cụ có tính trung gian, đó là làm gián đoạn quá trình làm việc của máy tính. Và Esc đã giữ vai trò cơ bản này từ đó, Esc trở thành phím chức năng được các coder, lập trình viên và các kỹ sư đồ họa sử dụng nhiều nhất.
Tính từ khi xuất hiện đến nay thì Esc đã có những thay đổi nhất định về ý nghĩa sử dụng, sự khác nhau về một số tính năng trên các hệ điều hành đặc trưng. Song sau 42 năm ra đời dù có nhiều biến cố thì Esc vẫn được đánh giá cao nhất vì tầm quan trọng mà nó đóng góp dù là kẻ đứng riêng một góc trời!
Ý nghĩa và tương lai
Esc thường được biết đến nhiều nhất với ý nghĩa là “thoát khỏi hay hủy bỏ đi một lệnh, một thao tác nào đó của người dùng khi sử dụng máy vi tính để trở lại trạng thái trước đó”. Thế nên mỗi lần hủy bỏ một hộp thoại, một splash screen hay đóng một tab, một menu đang được mở người ta thường nghĩ đến và nhấn ngay phím Esc. Nhưng đương nhiên ngoài nhiệm vụ cơ bản đó, thì phím chức năng Esc cũng còn mang rất nhiều những ý nghĩa khác khi sử dụng riêng rẽ cho từng phần mềm, hay kết hợp với các phím khác tạo thành các tổ hợp phím.
Theo Jack Dennerlein, chuyên gia nghiên cứu về việc con người tương tác với máy tính tại trường Sức khỏe cộng đồng của Harvard, phím chức năng Esc đã góp phần thúc đẩy một cuộc cách mạng máy tính vào thập niên 70 và 80 của thế kỷ trước. Nó giống như một cú hích có chiều sâu vào ngành công nghiệp máy tính. Ông đã nói trên tờ The New York Times rằng “Esc là mệnh lệnh dành cho máy tính: “Này, nghe đây, hãy dừng việc đang làm. Tôi cần kiểm soát lại”. Nói cách khác, nó nhắc nhở máy móc rằng chúng đang có một ông chủ là con người”. Theo đó, việc ra đời và sử dụng Esc là một bước đột phá của công nghệ cho các nhà sản xuất phần cứng lẫn phần mềm. Nó mang những tiện ích thiết thực đối với người sử dụng khi họ đang thao tác một cách mất kiểm soát. Rõ ràng Esc góp phần tạo ra thế chủ động khi chúng ta làm việc với máy vi tính, cứu vớt những sai lầm chết người một cách nhanh chóng, đơn giản.
Sức ảnh hưởng của Esc còn thể hiện rất rõ trong bộ phim khoa học viễn tưởng của Mỹ có tên là 2001: A Space Odyssey sản xuất năm 1968. Trong phim có cảnh chỉ với phím bấm Esc thì con người đã dừng lại được cả hệ thống nổi loạn Hal một cách nhanh chóng. Chính cảnh quay bấm nhẹ Esc này được giới phê bình điện ảnh thế giới bình chọn là “cảnh phim quan trọng nhất trong lịch sử điện ảnh viễn tưởng của thế giới”.
Đối với những người thường xuyên sử dụng phím chức năng Esc, thì đây là một phím bấm có ý nghĩa đặc biệt. Có rất nhiều người không xem Esc là viết tắt của Escape, họ thường đọc “trại” thành cụm từ “Extra Services Control” (mang ý nghĩa kiểm soát), như một cách thể hiện tình cảm của mình với phím chức năng này.
Trong hệ điều hành MS Windows thì phím Esc thường được sử dụng đơn độc là để hủy bỏ một lệnh, thao tác của người dùng. Bên cạnh đó nó còn được dùng kết hợp như Ctrl + Esc để gọi nhanh menu Start, Alt + Esc để hiển thị cửa sổ kế tiếp, Ctrl + Shift + Esc để mở Task Manager… Nếu để ý thì có thể thấy việc gọi nhanh menu Start bằng tổ hợp Ctrl + Esc hay Ctrl + Shift + Esc để mở Task Manager rất phổ biến, nhanh chóng và cần thiết trong nhiều trường hợp máy tình ko thể dùng chuột và không có phím Windows chuyên dụng.
Còn trong môi trường sử dụng hệ điều hành Mac OS thì Esc là một phím chức năng được sử dụng khá nhiều, người dùng Mac OS thường dùng tổ hợp Esc + phím Commad để chuyển sang chế độ Front Row. Esc cũng dùng để xóa bỏ những gì đã gõ trong trường tìm kiếm của menu Spotlight, nhấn Esc để làm biến mất con trỏ mỗi khi duyệt web, hay trong những trường hợp duyệt multi tab thì nhấn Esc sẽ giúp trở về tab ban đầu rất nhanh chóng.
Ngoài ra, việc dùng Esc để chuyển sang công cụ Selection trong InDesign từ hộp text box cũng rất được yêu thích. Trong InDesign, chỉ cần nhấn một phím duy nhất để chọn chức năng: V để chọn mũi tên, T cho công cụ văn bản…Nhưng khi đang ở trong hộp văn bản thì các phím tắt này không còn đại diện cho chức năng của nó, thay vào đó là các ký tự chữ cái đơn thuần (V, T…). Nếu chỉ muốn chuyển sang chế độ chọn công cụ bằng 1 phím duy nhất mà không bỏ chọn văn bản (cũng không chỉ là tạm thời như phím Command), bạn có thể nhấn Esc để kích hoạt các lựa chọn công cụ khác trong khi vẫn ở trong hộp văn bản.
Và khi nhắc đến Esc thì có lẽ những ai thường xuyên làm đồ họa, thường xuyên sử dụng các phần mềm đồ họa như Photoshop, AutoCAD… thì Esc là phím chức năng cực kỳ quan trọng. Việc thường xuyên phải hủy bỏ, trở về trạng thái trước khi tiến hành thao tác đồ họa tiếp theo khiến Esc là phím bấm cần dùng đến nhiều nhất. Đó là nguyên nhân giải thích vì sao máy tính để bàn, hoặc laptop của những chuyên viên làm công việc đồ họa phím Esc thường xuyên sáng nhẵn bóng do tần suất sử dụng rất nhiều khi làm việc.
Lời kết
Phím chức năng Esc xét về ý nghĩa cơ bản thì nó rất nghèo nàn, thao tác nhấn Esc chỉ nhằm thoát khỏi một lệnh, thao tác nào đó của người dùng. Khi đặt câu hỏi “Đâu là phím bấm quan trọng nhất?” thì cũng có rất nhiều ý kiến trái chiều. Có những người xem Esc rất bình thường có hay không cũng được, có người thì lại xem Esc là một biểu tượng quan trọng, lại có những người khác cảm thấy những phím quan trọng nhất chính là Enter, Delete hay phím cách Space. Song xét trong phạm vi toàn cảnh phím chức năng Esc thật sự rất cần thiết, thật khó cho mỗi chúng ta nếu phải làm quen với bàn phím máy tính không có phím Esc. Giống như Bob Frankston, một chuyên gia lập trình đã nhấn mạnh: “Việc có một nút mang ý nghĩa “giải thoát tôi khỏi sự cố này” bao giờ cũng cần thiết trên máy tính và cả trong cuộc sống của mỗi con người”.
HẢI ĐĂ[email protected]
