Với sự trỗi dậy của các nền tảng game kỹ thuật số cùng các dịch vụ stream, bạn có bao giờ tự hỏi tương lai nào dành cho đĩa quang? Đĩa Blu-ray hiện vẫn hiện diện trên thị trường, nhưng cho đến lúc nào? Liệu đĩa Blu-ray có phải là định dạng đĩa quang cuối cùng còn tồn tại, hay sẽ có một định dạng khác thay thế nó trong tương lai?
Máy chơi Blu-ray của Sony
Tất nhiên, chuyện sẽ dễ dàng hơn khi bạn sở hữu một máy chơi game console Xbox hoặc PlayStation. Bởi đĩa Blu-ray là định dạng chuẩn cho game console, chúng chắc chắn sẽ còn được sản xuất cho đến khi những máy chơi game này chuyển sang một định dạng mới.
Bạn có lẽ cũng quên mất rằng công nghệ Blu-ray mới được cập nhật gần nhất vào năm 2015, với sự xuất hiện của đĩa Blu-ray 4K UHD. Ở thời điểm hiện tại, đĩa Blu-ray có dung lượng lớn nhất là 128GB, trong khi đĩa phim và game thường là loại 100GB.
Đĩa Blu-ray là thiết bị lưu trữ có mức chi phí trên mỗi GB rẻ nhất hiện nay, gần bằng với những ổ cứng giá tốt nhất thị trường, nhưng không cần thiết kế cơ khí phức tạp và tỉ lệ hỏng hóc cũng thấp hơn rất nhiều.
Trong khi tốc độ internet đang ngày một nhanh hơn, thì một đĩa Blu-ray 100GB đã nhanh bằng đường truyền cáp quang gigabit rồi, tức là nhanh hơn nhiều so với đường truyền internet của hầu hết các hộ gia đình trên toàn cầu. Stream nội dung 4K thông thường cần đường truyền 40Mbps, ấy thế nhưng chất lượng video nó mang lại vẫn bị nén mạnh hơn nhiều, và có bitrate thấp hơn, so với Blu-ray.
Rõ ràng, đĩa Blu-ray vẫn có tầm quan trọng đặc biệt trong việc lưu trữ dữ liệu và chắc chắn sẽ còn sống thọ, trong bối cảnh công nghệ ổ đĩa thể rắn (SSD) vẫn chưa đạt được dung lượng cao và vẫn đắt đỏ, đồng thời tốc độ đường truyền internet thì chậm hơn nhiều so với tốc độ cài đặt thứ gì đó từ đĩa Blu-ray.
Dù HVD chưa bao giờ trở thành một sản phẩm thực thụ, không đồng nghĩa những loại đĩa quang tiên tiến hơn cũng chịu chung số phận. Về lý thuyết, nếu được chế tạo từ vật liệu phù hợp, đĩa quang có thể tồn tại hơn 100 năm, khiến chúng cực kỳ phù hợp cho mục đích lưu trữ thông tin phục vụ công tác tra cứu lâu dài. Năm 2018, các nhà khoa học công bố đã phát triển được một đĩa quang 10TB với vòng đời lên đến 600 năm!
Năm 2020, Sony (công ty phát triển Blu-ray) đã công bố hệ thống lưu trữ quang thế hệ 3. Những thiết bị quang học vận hành trên nền máy chủ này sử dụng các khay đĩa với dung lượng 5.5TB/khay, tốc độ đọc lên đến 3Gbps và tốc độ ghi đạt 1.5Gbps. Có thể thấy, vẫn có nhiều cơ hội để tạo ra những thứ lớn hơn và nhanh hơn đĩa Blu-ray cho thị trường thương mại.
Video game cũng ngày một nặng hơn, và dù một game có thể được chia vào nhiều đĩa, một chuẩn lưu trữ quang mới với tốc độ đọc nhanh hơn nhiều so với hiện nay sẽ cho phép chúng ta chỉ cần cài một phần của game lên SSD, và nhanh chóng nạp những phần game khác nằm trên đĩa vào máy trong quá trình chơi.
Đầu tiên, phải có ai đó phát triển ra loại đĩa với những ưu thế rõ ràng so với những sản phẩm hiện nay, từ đó mới thu hút được các nhà đầu tư. Thứ hai, chúng ta cần nhìn nhận lại tham vọng biến tất cả các nội dung thành nội dung số trong tương lai. Mất khả năng truy cập đến nội dung, và sự cố mất điện, là hai trong số những tình huống khiến mọi người phải nghĩ kỹ trước khi đầu tư vào một thế giới không có đĩa lưu trữ ngoại tuyến. Thứ ba, các thiết bị lưu trữ thể rắn chưa thể hạ giá thì đĩa quang mới tiếp tục phát triển được.
Tất nhiên, yếu tố thứ 3 rất khó xảy ra. Bộ nhớ thể rắn sẽ ngày một mạnh mẽ hơn về hiệu suất khi công nghệ bán dẫn phát triển. Dù SSD bị ảnh hưởng bởi hiện tượng “bit rot”, tức là dữ liệu bị mất do đĩa không còn trữ được điện vì lâu ngày không sử dụng - nhưng cách giải quyết cũng đơn giản, khi người dùng chỉ cần kích hoạt chúng vài năm một lần là đủ. Nếu SSD trở nên đủ rẽ, có lẽ phim và game sẽ được bán ra thị trường trong những định dạng băng chỉ đọc, hoặc đơn giản là các ổ đĩa flash kết nối qua cổng USB!
Máy chơi Blu-ray của Sony
Máy chơi đĩa Blu-ray dần biến mất
Vào năm 2019, Samsung đã ngừng hoàn toàn dây chuyền sản xuất máy chơi đĩa Blu-ray của hãng, và qua thời gian, ngày càng khó tìm mua được một máy chơi đĩa Blu-ray mới trên thị trường. Số lượng máy tính để bàn hoặc laptop được trang bị ổ đĩa quang cũng giảm mạnh. Do đó, nếu vẫn giữ bộ sưu tập đĩa Blu-ray, có lẽ bạn sẽ gặp chút vất vả nếu muốn “ôn lại quá khứ”.Tất nhiên, chuyện sẽ dễ dàng hơn khi bạn sở hữu một máy chơi game console Xbox hoặc PlayStation. Bởi đĩa Blu-ray là định dạng chuẩn cho game console, chúng chắc chắn sẽ còn được sản xuất cho đến khi những máy chơi game này chuyển sang một định dạng mới.
Blu-ray chưa thể chết
Dù máy chơi đĩa Blu-ray đang dần biến mất, phim Blu-ray vẫn tiếp tục được sản xuất. Định dạng này có vẻ là cách duy nhất cho phép các fan điện ảnh sưu tập những bộ phim yêu thích, để xem lại bất kỳ lúc nào mà không phải lo lắng chúng sẽ biến mất chỉ sau một đêm. Dù bạn có thể tìm thấy hầu hết các bộ phim phổ biến trên các dịch vụ stream, nhiều phim ít tiếng tăm hơn chỉ có mặt dưới dạng tập tin kỹ thuật số hoặc trên đĩa quang. Các bản phim kỹ thuật số, dù dễ dàng mua được chỉ sau vài cú click chuột, không phù hợp cho việc sưu tập bởi máy chủ lưu trữ có thể ngừng hoạt động bất kỳ lúc nào. Ví dụ, Sony công bố hồi tháng 7/2022 rằng nhiều phim người dùng đã mua trên PlayStation Store sẽ bị gỡ bỏ do tranh chấp bản quyền (!?)Bạn có lẽ cũng quên mất rằng công nghệ Blu-ray mới được cập nhật gần nhất vào năm 2015, với sự xuất hiện của đĩa Blu-ray 4K UHD. Ở thời điểm hiện tại, đĩa Blu-ray có dung lượng lớn nhất là 128GB, trong khi đĩa phim và game thường là loại 100GB.
Đĩa Blu-ray là thiết bị lưu trữ có mức chi phí trên mỗi GB rẻ nhất hiện nay, gần bằng với những ổ cứng giá tốt nhất thị trường, nhưng không cần thiết kế cơ khí phức tạp và tỉ lệ hỏng hóc cũng thấp hơn rất nhiều.
Trong khi tốc độ internet đang ngày một nhanh hơn, thì một đĩa Blu-ray 100GB đã nhanh bằng đường truyền cáp quang gigabit rồi, tức là nhanh hơn nhiều so với đường truyền internet của hầu hết các hộ gia đình trên toàn cầu. Stream nội dung 4K thông thường cần đường truyền 40Mbps, ấy thế nhưng chất lượng video nó mang lại vẫn bị nén mạnh hơn nhiều, và có bitrate thấp hơn, so với Blu-ray.
Rõ ràng, đĩa Blu-ray vẫn có tầm quan trọng đặc biệt trong việc lưu trữ dữ liệu và chắc chắn sẽ còn sống thọ, trong bối cảnh công nghệ ổ đĩa thể rắn (SSD) vẫn chưa đạt được dung lượng cao và vẫn đắt đỏ, đồng thời tốc độ đường truyền internet thì chậm hơn nhiều so với tốc độ cài đặt thứ gì đó từ đĩa Blu-ray.
Có những loại đĩa lớn hơn
Dù bạn tin hay không, thì có một loại đĩa thay thế Blu-ray đang được phát triển. Gọi là HVD, hay Holographic Versatile Disc, nó có dung lượng lên đến 6TB. Dù đã xuất hiện từ năm 2010, nhưng điều kiện thị trường, cùng với việc công ty phụ trách phát triển công nghệ này bị phá sản, đã khiến dự án HVD đi vào ngõ cụt.Dù HVD chưa bao giờ trở thành một sản phẩm thực thụ, không đồng nghĩa những loại đĩa quang tiên tiến hơn cũng chịu chung số phận. Về lý thuyết, nếu được chế tạo từ vật liệu phù hợp, đĩa quang có thể tồn tại hơn 100 năm, khiến chúng cực kỳ phù hợp cho mục đích lưu trữ thông tin phục vụ công tác tra cứu lâu dài. Năm 2018, các nhà khoa học công bố đã phát triển được một đĩa quang 10TB với vòng đời lên đến 600 năm!
Năm 2020, Sony (công ty phát triển Blu-ray) đã công bố hệ thống lưu trữ quang thế hệ 3. Những thiết bị quang học vận hành trên nền máy chủ này sử dụng các khay đĩa với dung lượng 5.5TB/khay, tốc độ đọc lên đến 3Gbps và tốc độ ghi đạt 1.5Gbps. Có thể thấy, vẫn có nhiều cơ hội để tạo ra những thứ lớn hơn và nhanh hơn đĩa Blu-ray cho thị trường thương mại.
Đón đầu phim 8K và các tựa game khủng trong tương lai
Dù Blu-ray nhanh ngang ngửa internet cáp quang gigabit, dung lượng các tập tin đa phương tiện không “dậm chân tại chỗ”. Đến một lúc nào đó, phim 8K sẽ xuất hiện, với độ phân giải gấp 4 lần 4K (và 4K thì gấp 4 lần 1080p). Stream loại nội dung này sẽ là điều rất khó khăn, còn tải nó về ổ đĩa để lưu trữ có thể tốn thời gian vô cùng.Video game cũng ngày một nặng hơn, và dù một game có thể được chia vào nhiều đĩa, một chuẩn lưu trữ quang mới với tốc độ đọc nhanh hơn nhiều so với hiện nay sẽ cho phép chúng ta chỉ cần cài một phần của game lên SSD, và nhanh chóng nạp những phần game khác nằm trên đĩa vào máy trong quá trình chơi.
Liệu sẽ có các loại đĩa quang khác?
Như đã nói ở trên, khả năng xuất hiện những loại đĩa quang mới dành cho thị trường tiêu dùng trong tương lai là hoàn toàn có thể, nhưng còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố.Đầu tiên, phải có ai đó phát triển ra loại đĩa với những ưu thế rõ ràng so với những sản phẩm hiện nay, từ đó mới thu hút được các nhà đầu tư. Thứ hai, chúng ta cần nhìn nhận lại tham vọng biến tất cả các nội dung thành nội dung số trong tương lai. Mất khả năng truy cập đến nội dung, và sự cố mất điện, là hai trong số những tình huống khiến mọi người phải nghĩ kỹ trước khi đầu tư vào một thế giới không có đĩa lưu trữ ngoại tuyến. Thứ ba, các thiết bị lưu trữ thể rắn chưa thể hạ giá thì đĩa quang mới tiếp tục phát triển được.
Tất nhiên, yếu tố thứ 3 rất khó xảy ra. Bộ nhớ thể rắn sẽ ngày một mạnh mẽ hơn về hiệu suất khi công nghệ bán dẫn phát triển. Dù SSD bị ảnh hưởng bởi hiện tượng “bit rot”, tức là dữ liệu bị mất do đĩa không còn trữ được điện vì lâu ngày không sử dụng - nhưng cách giải quyết cũng đơn giản, khi người dùng chỉ cần kích hoạt chúng vài năm một lần là đủ. Nếu SSD trở nên đủ rẽ, có lẽ phim và game sẽ được bán ra thị trường trong những định dạng băng chỉ đọc, hoặc đơn giản là các ổ đĩa flash kết nối qua cổng USB!
Theo VN review
